Vào cuối những năm 1980, các rạp chiếu phim di động đang phát triển mạnh ở Ghana, đưa các buổi chiếu phim đến các ngôi làng và vùng nông thôn không có rạp hát hoặc điện. Những câu lạc bộ chiếu phim tạm bợ này sẽ đi khắp đất nước để trình chiếu các bộ phim bom tấn của Hollywood và Bollywood, cũng như các bộ phim thuộc vùng Tây Phi.

Để có một buổi chiếu phim hoàn hảo, những gì cần là một máy phát điện chạy bằng dầu diesel, một VCR và một TV hoặc máy chiếu được chất trên một chiếc xe tải. Tiếp theo là để thu hút người xem, các buổi chiếu cần quảng cáo chương trình của họ. Nhưng họ không có các áp phích phim gốc, hoặc phương tiện để in các áp phích đó. Nguyên nhân là do các nhà cầm quyền quân sự của đất nước đã hạn chế nhập khẩu máy in bấy giờ.

Chính vì điều đó, những nhà tổ chức buổi chiếu phim đã ủy thác cho các nghệ sĩ địa phương vẽ tay các tấm áp phích trên các bao tải chứa bột mì đã qua sử dụng. Chúng có kích thước rất lớn, thường có chiều rộng hơn 1 mét và chiều cao tầm 2 mét. Các bức áp phích kể từ đó đã tạo nên một làn sóng mới trong thế giới nghệ thuật, khiến cho những tác phẩm này được các nhà sưu tập mua với giá rất cao.

Các tấm áp phích nổi tiếng với phong cách sặc sỡ, hoa lệ, thể hiện cơ bắp, bạo lực và có những nét phóng đại. “Chúng được thực hiện để có thể bán được vé phim, tất cả chỉ nhằm mời gọi mọi người đến rạp. Vì vậy, mỗi tấm áp phích phải càng độc đáo và càng kích thích khi người ta nhìn vào nó càng tốt, chưa kể chúng phải thật điên rồ nữa.” Brian Chankin, một đại lý và nhà sưu tập chia sẻ qua điện thoại từ Ghana.

Đôi khi, các nghệ sĩ phải vượt mức sáng tạo bằng cách mô tả các sự kiện không có trong phim. Heavy Jay, một nghệ sĩ sở hữu một studio ở Teshie, gần thủ đô Accra của Ghana, cho biết:

“Đôi khi tôi xem phim và chọn một số cảnh hành động trong đó. Nhưng nếu bộ phim quá nhàm chán thì tôi phải thực hiện bằng trí tưởng tượng của riêng mình, chủ yếu là một số cảnh hành động không có trong phim để thu hút nhiều người xem hơn.”

Vào những năm 1990 là thời kỳ đỉnh cao của ngành kinh doanh câu lạc bộ chiếu phim, hàng chục nghệ sĩ đã được thuê để thực hiện áp phích phim. Một số nghệ sĩ nổi tiếng trong giai đoạn này bao gồm Joe Mensah, Nyen Kumah, Leonardo, Socrates, Death is Wonder, Frank Armah và D.A. Jatpe.

Nhà sưu tập Brian Chankin đã bắt đầu thu thập các áp phích khoảng 10 năm trước, ngay khi người ta bắt đầu dành sự quan tâm đến những tác phẩm này. Ông đã trưng bày chúng trên tường cửa hàng video mà ông sở hữu ở Chicago.

“Mọi người bắt đầu muốn mua chúng, vì vậy chúng tôi đã bán được khá nhiều. Tôi dần dần thích những tác phẩm này, vì vậy tôi đã bắt đầu mua ngày càng nhiều hơn với số tiền mình có. Trong những năm qua, hàng trăm tấm áp phích đã đến tay tôi và nhiều tấm trong số đó tôi giữ lại cho bộ sưu tập của riêng mình.“

Ông nói thêm: “Một số bức có giá lên tới hàng nghìn đô nếu quyết định bán chúng, nhưng đó là những bức mà chắc chắn tôi không muốn bán. Tôi biết rằng có những người khác đã bán những tấm áp phích này với giá lên tới 50.000 đô la. Bất cứ thứ gì từ những năm 1980 giờ đang trở nên cực kỳ khan hiếm và khó tìm vào ngày nay.”

Tuy nhiên, nhu cầu về áp phích ở Ghana bắt đầu thoái trào vào giữa những năm 2000, khi việc xem phim tại nhà trở nên phổ biến hơn và việc in ấn trở nên hạn chế khi phải mất nhiều ngày để thực hiện in một tác phẩm. Kể từ đó, nhiều nghệ sĩ đã bỏ nghề. Ít nhất, một số nghệ sĩ vẫn giữ truyền thống này tồn tại và hiện đang làm việc theo phương thức đặt hàng như tạo bản sao của áp phích gốc hoặc thực hiện hoàn toàn một áp phích cho cả phim cũ và phim mới.

Năm 2015, Chankin mở Phòng trưng bày Deadly Prey, một studio có trụ sở tại Chicago và làm việc với các nghệ sĩ Ghana. Mức giá cho các áp phích được dao động từ 300 đô đến 600 đô la, và những đơn hàng được yêu cầu nhiều nhất là những bộ phim hành động bom tấn những năm 1980. Chankin nói: “Predator, Terminator hay bất cứ phim gì có Kurt Russell và Jean-Claude Van Damme là được. Riêng phim kinh dị là thể loại có nhiều đơn hàng nhất”.

Vì ngày càng nhiều người quan tâm, các tấm áp phích hiện có thể dễ dàng tìm thấy trên mạng. Tuy nhiên, Chankin cũng cảnh báo người mua nên cẩn thận với các bản sao ngày giả mạo y như bản gốc cũ. Ông nói: “Luôn có những kẻ lừa đảo thường cố gắng làm cho các áp phích trông cũ hơn so với thực tế. Những tác phẩm đó tôi có thể phát hiện ra trong một giây, nhưng những người khác thì không phải ai cũng nhận biết được.”

Cùng xem một số poster khác được thực hiện bởi những nghệ sĩ Ghana nhé:

Biên tập: Navi Nguyễn
Nguồn: CNN Style