“Một trong những lợi ích khi dấn thân vào con đường nghệ thuật ở giai đoạn sau này là bản thân đã xác định mình thật sự là ai và mong muốn gì.” – Lisa Congdon.

Ở tuổi 51, Lisa Congdon là một hình mẫu của nghệ sĩ freelance giàu nghị lực và thành công. Khách hàng mà bà từng hợp tác nằm trong danh sách Fortune 500 (Facebook, General Mills, Hewlett Packard), tập đoàn công nghệ (Airbnb, Sonos), bảo tàng và đại học nghệ thuật (MoMA, Harvard). Bên cạnh những tác phẩm thương mại, bà còn thực hiện các dự án trưng bày và kinh doanh nghệ thuật, dạy lớp online và xuất bản thành công 8 quyển sách bao gồm ấn phẩm sắp tới: Find Your Artistic Voice: The Essential Guide to Working Your Creative Magic.

Nếu bạn nói về điều này vào những năm 30, bà sẽ cười vào mặt bạn đấy. Congdon không cho thấy tiềm năng sáng tạo khi còn trẻ so với những thành viên khác trong gia đình: công việc đầu tiên của bà là giáo viên mầm non và sau đó là nhân viên làm phi lợi nhuận tại một trường công lập. Dường như con đường sự nghiệp của bà đã đâu vào đấy.

Tuy nhiên vào năm 32 tuổi, bà trải qua “một chút biến cố cuộc đời” sau mối quan hệ gắn bó lâu dài với một người phụ nữ vào những năm đầu tuổi 20. Trong cơn tuyệt vọng, bà tìm thấy một nhà trị liệu, người đã giúp bà bắt đầu bước chân trên hành trình tìm ra chính mình. Congdon chưa dấn thân vào nhiều, tuy nhiên nhờ duyên cớ lạ lùng nào đấy mà bà đã tham gia lớp học hội họa.

Lúc đầu, bà chỉ xem nghệ thuật là một hình thái giải trí thuần túy. Mãi cho đến giữa những năm 2000, bà bắt đầu thực hiện một trang blog đăng tải những tác phẩm của mình. Congdon đã gặp gỡ những nghệ sĩ online khác mà nghệ thuật là nguồn sống và cũng là miếng cơm của họ. Đó là cuộc đời mà bà mong muốn được sống.

Bước chuyển mình trong cuộc đời không hề dễ dàng và nhanh chóng đối với bà. Mãi cho đến năm 2007, lúc đó bà 40 tuổi, 8 năm sau khi bắt đầu làm hội họa thì bà thôi việc cũ để tập trung theo đuổi sự nghiệp làm nghệ thuật của mình. “Tôi thực hiện theo từng giai đoạn một,” bà nắm bắt từng cơ hội và dần dần xây dựng mối quan hệ với khách hàng.

Giờ đây, Congdon nhìn lại con đường đi đến thành công làm nghệ thuật freelance và bà rất mừng khi nhận ra chân lý làm nghệ thuật ở khoảng thời gian sau này trong cuộc đời.

Khi bắt đầu tham gia hội họa, bà chỉ làm cho vui thôi. Khi nhìn lại thì có phải đó chính là nhân tố làm nên thành công của bà ngày hôm nay không?

Điều này đúng ở một góc độ nhất định bởi vì tôi không hề nghĩ rằng ‘Mình cần tạo ra một tác phẩm xác định về mặt khái niệm hoặc hoàn toàn độc đáo hoặc mang tính đột phá’. Tôi chỉ vẽ nên những gì xung quanh mình, thêm vào đó là những gam màu thú vị và đặt ra một bố cục chuẩn mực cho mọi thứ. Phong cách làm nghệ thuật của tôi chính là như vậy.

Lý do mà tôi có thể tạo ra những tác phẩm như thế một phần là vì bản thân không định hình trong đầu điều gì là đúng, là sai. Đơn giản là tôi chỉ thử nghiệm mọi thứ có thể.

Bà bắt đầu làm nghệ thuật vào đầu những năm 30 tuổi. Trong ngành sáng tạo thì tư tưởng chung là: Nếu không bắt đầu sự nghiệp vào những năm tuổi 20 thì mọi chuyện dường như đã quá trễ. Liệu việc tìm thấy chân lý làm nghệ thuật ở giai đoạn sau này có lợi gì không?

Ngoài kia có nhiều nghệ sĩ bắt đầu sự nghiệp mà chưa có niềm hứng thú mãnh liệt với nghệ thuật bởi họ chỉ mới 22 tuổi. Ý tôi là không phải tất cả những người ở tuổi 22 đều chưa có đam mê xác định, tuy nhiên tôi nghĩ một trong những lợi ích khi dấn thân vào con đường nghệ thuật ở giai đoạn sau này là bản thân đã xác định mình thật sự là ai và mong muốn gì. Tôi hiểu được mình đam mê điều gì và điều này giúp tôi không dành quá nhiều thời gian suy nghĩ về mặt ý nghĩa của tác phẩm. Tôi chỉ vẽ những thứ mà bản thân cảm thấy có hứng thú và không suy nghĩ quá nhiều. Tư duy này khiến tôi cảm thấy được tự do đôi chút.

“Chỉ vì người mà bạn ngưỡng mộ có nhiều thành tựu không có nghĩa là tác phẩm của bạn không giá trị bằng, hoặc con đường mà bạn lựa chọn không lý tưởng.”

Khi bắt đầu làm nghệ sĩ, tôi rất rãnh rỗi bởi mình không hề đặt ra kì vọng gì cho bản thân và người khác cũng vậy. Dần dần điều này khiến tôi nghĩ về việc tự đánh giá bản thân hoặc “Liệu tôi đang làm điều này đúng đắn chứ?”.

Khi làm việc, tôi luôn cố gắng tập trung vào những gì mình tin tưởng và hướng đến. Tình huống thường thấy đối với người cố gắng thành công trong lĩnh vực nghệ thuật, minh họa hoặc thiết kế là họ thường cảm thấy bị lấn át bởi những thành tựu của người khác. Bạn trở thành một phần của cộng đồng nghệ sĩ online hoặc ở nơi bạn sinh sống. Tình cờ bạn cảm thấy bản thân bị lu mờ trước tác phẩm của người khác bởi chúng ta luôn muốn theo dấu chân của người ta ngưỡng mộ. Tuy nhiên tôi sớm nhận ra rằng mình cần phải chấn chỉnh lại lối suy nghĩ này. Tôi có thể ngưỡng mộ và học hỏi từ một số người nhưng tôi cần tập trung vào lý tưởng của bản thân, vào những gì mà tôi thấy hứng thú, cảm nhận được vẻ đẹp hoặc điều kì dị mà tôi muốn thể hiện trong tác phẩm của mình.

Phương pháp để bà tìm thấy nguồn cảm hứng từ người khác mà không để mình cảm thấy bị lấn át bởi tác phẩm của họ là gì?

Có một khoảng thời gian mà tôi phải ngừng theo dõi người khác trên Instagram. Lý do không phải là vì tôi không thích tác phẩm của họ mà là bởi tôi thích chúng, tôi cảm nhận được sự ghen tị và muốn thi đua cạnh tranh. Dần dần tôi suy nghĩ ít đi và cảm thấy tự tin hơn vào con đường riêng của mình, tuy nhiên có lúc tôi cần phải loại bỏ những gì ảnh hưởng tiêu cực tới mình.

“Những gì mà chúng ta nghĩ sẽ thay đổi cuộc đời ta lại không hề như vậy, và đôi khi điều mà mình không hề tưởng tượng tới lại mang đến kết quả thật sự.”

Tôi cũng cần phải bắt đầu suy nghĩ đến những ý tưởng mà người khác có thể tham gia vào. Chỉ vì người mà bạn ngưỡng mộ có nhiều thành tựu không có nghĩa là tác phẩm của bạn không giá trị bằng, hoặc con đường mà bạn lựa chọn không lý tưởng. Đây là tư duy rất quan trọng và tôi cần phải luyện tập rất nhiều để có được nó.

Bài học về tầm quan trọng của đánh giá chuyên môn mà sự nghiệp dành cho bà là gì?

‘Phải chi mình có cơ hội hợp tác với khách hàng này, mình sẽ cảm thấy vô cùng sung sướng.’ Tôi từng nghĩ như vậy và khi tôi chia sẻ mình vừa hợp tác với thương hiệu thời trang Comme des garçons, mọi người thốt lên, ‘Thật tuyệt vời!’. Nhưng liệu có phải con đường làm minh họa hoặc sự nghiệp của tôi dần tốt hơn vì được hợp tác với các nhãn hàng lớn này? Câu trả lời là không hẳn như vậy. Bạn luôn cần thời gian để học hỏi, thậm chí khi đã được hợp tác với những khách hàng lớn.

Bạn càng thực hiện nhiều điều mình muốn làm trong đời, tư duy về những gì thật sự có ý nghĩa sẽ càng hiện rõ. Những gì chúng ta nghĩ sẽ thay đổi cuộc đời ta lại không hề như vậy, và đôi khi điều ta không hề tưởng tượng tới lại mang đến kết quả thật sự. Tôi chưa hề nghĩ rằng tất cả tác phẩm cá nhân từng thực hiện lại tạo ra nhiều dự án có tầm quan trọng nhất định trong sự nghiệp của mình. Lúc ban đầu, tôi nghĩ ’Mình muốn được hợp tác với khách hàng tuyệt vời này và thực hiện những dự án thật ngầu.’ Tôi đã làm y như thế, một vài dự án thật sự rất vui nhưng đó không phải là điều khiến tôi có được cảm giác hài lòng và ý nghĩa trong cuộc sống.

Bạn đã làm việc toàn thời gian nhiều năm sau khi bắt đầu kinh doanh nghệ thuật. Liệu đây có phải là con đường mà bạn đề nghị cho những người muốn tạo bước đột phá trong lĩnh vực sáng tạo?

Tất nhiên là vậy rồi. Giây phút mà bạn đặt áp lực lên sự nghiệp của bản thân để nuôi sống mình là lúc nó trở nên áp lực thật sự. Tôi luôn bảo những người có công việc bán thời gian, dù họ là nhà minh họa hoặc nghệ sĩ làm việc cho những công ty lớn hoặc có thể là làm người pha chế hoặc hoạt động xã hội bởi vì họ không muốn bị áp đặt quá nhiều áp lực. Nó cho phép họ làm những công việc mong muốn bởi vì đơn giản là họ thật sự muốn chứ không vì họ phải làm để kiếm sống.

Nếu bạn có nhiều công việc và nguồn thu nhập thì nghỉ việc là điều khả thi! Tuy nhiên cũng có lúc bạn cần làm 3 hoặc 4 việc cùng lúc.

Đôi khi mục tiêu quan trọng đối với một nhà sáng tạo là làm những gì họ đã thực hiện: luôn cố gắng trau dồi và củng cố sự nghiệp tới một lúc mà nó có thể khiến bạn vững chắc về tài chính. Liệu đó có phải là lựa chọn duy nhất hay làm bán thời gian có giúp bạn về lâu dài?

Tôi có rất nhiều người bạn làm việc như thế. Đó là những gì mà họ cảm thấy thoải mái trong sự nghiệp. Chúng ta quan niệm những doanh nhân hoặc nghệ sĩ thành công luôn dành toàn thời gian rèn luyện chuyên môn, có đam mê và làm hết mọi thứ. Tuy vậy, không chỉ có một con đường để làm nghệ sĩ hoặc trở thành một doanh nhân. Có nhiều cách để hoàn thành mục tiêu và tạo dựng cuộc sống hạnh phúc hơn bởi vì đó cũng chính là mục tiêu quan trọng nhất. Mục đích của đời người không phải là có một sự nghiệp thành công mà chính là có được hạnh phúc.

Tác giả: Laura Entis
Người dịch: đáo
Nguồn: 99U