“Nhắc đến Krøyer là nhắc đến những bức tranh ngập tràn ánh nắng mộng mơ và niềm vui mùa hè, những bữa tiệc của tuổi trẻ, niềm hạnh phúc và cả sự náo nhiệt của đêm hè dưới ánh trăng” – nhà sử học Elisabeth Fabritius viết.

‘Nâng ly và cùng chúc mừng cho tình bạn gắn kết của chúng ta‘ – đó là cách tóm gọn xúc tích nhất cho bức tranh đại diện của cộng đồng nghệ thuật vùng Skagen – Hip, hip, hurrah! Kunstnerfest på Skagen (Hip, hip, hurrah! Artist Party of Skagen) hay với tên ngắn gọn Hip, Hip, Hurrah!.

Peder Severin Krøyer (1851 – 1909) sinh ra ở Stavanger, Na Uy, từ nhỏ ông đã chuyển đến sinh sống ở Copenhagen, Thụy Điển rồi theo học tại Học Viện Nghệ Thuật Hoàng Gia Đan Mạch. Sau khi tốt nghiệp, Krøyer dành nhiều thời gian để du lịch các nước châu âu, nghiên cứu nghệ thuật và gặp gỡ nhiều nghệ sĩ. Chính khoảng thời gian này đã giúp ông có cơ hội gặp gỡ và theo học danh họa Léon Bonnat, cùng với đó là chịu ảnh hưởng từ các nghệ sĩ trường phái Ấn Tượng của Pháp thời bấy giờ như Claude Monet, Alfred Sisley, Edgar Degas, Pierre-Auguste Renoir và Édouard Manet đã hình thành nên phong cách sau này của Krøyer.

Tiếp tục hành trình của mình, năm 1882, Krøyer trở về Skagen, Đan Mạch, thủ phủ nghệ thuật của vùng Scandinavia, dành 5 tháng ở đây để vẽ lại thiên nhiên và cảnh sinh hoạt của người dân địa phương. Cái nắng rực rỡ của mùa hè, eo biển thơ mộng Kattegat và tình cảm nồng hậu của người dân Skagen đã níu đôi chân Krøyer với nơi này mãi về sau. Ông biết rằng không nơi nào phù hợp hơn ở đây cho ông cảm xúc dồi dào để sáng tác những tác phẩm tiếp theo.

Trước đó các họa sĩ ở Skagen chủ yếu theo trường phái Hiện Thực, Krøyer đã truyền cảm hứng và thổi bùng lên ngọn lửa Ấn Tượng cho vùng đất đầy nắng và gió này. Từ đây Krøyer kết giao với nhiều người bạn và tìm thấy những tri kỉ của mình trong nghệ thuật cũng như cuộc sống. Hip, Hip, Hurrah! không phải là bức tranh đầu tiên ông vẽ lại cảnh ông cùng những người bạn tụ tập, hàn thuyên với nhau.

Tuy nhiên Hip, Hip, Hurrah! là bức tranh ông đầu tư nhiều công sức và tâm huyết nhất. Miêu tả lại khung cảnh một bữa tiệc trưa tại khu vườn nhà gia đình vợ chồng họa sĩ Anna và Michael Ancher. Hình ảnh trong giống như một khoảnh khắc chụp nhanh về sự hân hoan, hạnh phúc của các nhân vật nhưng thực sự bố cục này đã được Krøyer chuẩn bị khá kĩ càng, ông đã phải thuyết phục những người bạn của mình tạo dáng và nhờ họa sĩ người Đức Fritz Stoltenberg chụp lại vào cuối mùa hè năm 1884. Nhóm bạn này bao gồm những họa sĩ hàng đầu ở Skagen thời điểm đó mà có thể kể tên như:

• 1. Martha Møller Johansen
• 2. Họa sĩ Viggo Johansen
• 3. Họa sĩ Christian Krohg
• 4. Họa sĩ Krøyer
• 5. Degn Brøndum
• 6. Họa sĩ Michael Ancher
• 7. Họa sĩ Oscar Björck
• 8. Họa sĩ Thorvald Niss
• 9. Helene Christensen
• 10. Anna Ancher
• 11. Con gái Helga Ancher

Nghệ thuật thị giác

Bố cục trong Hip, Hip, Hurrah! mang âm hưởng nhiều từ nghệ thuật Hà Lan thế kỷ 17 và chân dung nhóm của họa sĩ người Pháp, Henri Fantin-Latour. Bên cạnh đó, bức tranh cũng phần nào được truyền cảm hứng về chủ đề và phong cách từ tác phẩm Lunch van de roeiers (1880-1881) của Pierre-Auguste Renoir nên người người xem sẽ có chút gì đó liên tưởng giữa 2 bức tranh này.

Nhưng điều tạo nên sức hấp dẫn và nét đặc biệt riêng trong Hip, Hip, Hurrah! của Krøyer đó chính là ánh nắng ban trưa trong trẻo của vùng Skagen. Để có được bản vẽ như hiện tại, họa sĩ người Đan Mạch đã phải mất rất nhiều thời gian cho công đoạn phác thảo với mục đích tìm ra ánh sáng tự nhiên đẹp nhất cho bức vẽ cuối cùng, điều này lí giải lý do vì sao phải mất đến 4 năm, tác phẩm mới hoàn thành kể từ lúc lên ý tưởng.

Vậy ánh sáng trong Hip, Hip, Hurrah! có gì đặc biệt.

Nhìn qua bảng màu ta có thể thấy Krøyer chia rõ ràng ra 3 khu vực:

• Khu vực 1 – trung tâm – với tông màu sáng lạnh (bàn ăn, trang phục của mẹ con Ancher)
• Khu vực 2 – lân cận và các chi tiết nhỏ – với gam màu ấm trung bình (màu da, các vật dụng)
• Khu vực 3 – biên ngoài – với tông màu tối (trang phục của các nhân vật và tán cây phía sau).

Với cách phân bổ màu sắc có tuyến tính cùng với nhiệt độ màu không quá cao, điều này tạo nên hiệu ứng thị giác điểm hút cho bức tranh, gợi cảm giác ánh sáng tự nhiên dễ chịu và độ trong trẻo của ánh nắng. Một chi tiết nữa để thấy sự phân bổ rõ ràng ánh sáng khi ta nhìn bức tranh ở trạng thái đen trắng.

Mảng sáng của bức tranh tạo thành khối thống nhất có độ tương phản cao so với phần còn lại là điểm nhấn đặc biệt của ánh nắng của Skagen điều mà họa sĩ muốn tập trung đặc tả. Bảng màu Kroyer sử dụng để vẽ nên Hip, Hip, Hurrah! cũng khá đa dạng với Trắng Kẽm, Xanh Coban, Vàng Viridian, Vàng Cadmium, Đỏ Oxide, Lục Chrome,…cho phép ông tạo nên hòa sắc linh hoạt và độ chuyển màu giữa các mảng cùng phân khu một cách hài hòa.

Để ý thêm chút nữa, chúng ta sẽ thấy những vùng lân cận mảng sáng sẽ có vầng quang nhẹ và mờ, đây là điểm nhỏ tinh tế mà Krøyer đã khéo léo sử dụng để tái hiện lại cách mắt chúng ta nheo vào khi nhìn những vật có ánh sáng mạnh.

Ý nghĩa hình tượng

Hip, Hip, Hurrah! không chỉ là bức tranh thể hiện kỹ thuật hội họa độc đáo của Krøyer mà còn là bản ghi lịch sử về tinh thần hân hoan, rực cháy của cộng đồng họa sĩ Skagen. Hip, Hip, Hurrah! là câu nói mở đầu bữa tiệc khi tất cả cùng nhau nâng ly để chúc mừng điều gì đó và ở đây đó là tình bạn bền chặt của Krøyer với Ancher, Johansen, Krohg, Björck,…

Skagen là vùng đất nhỏ hẹp nằm riêng một góc biển về phía bắc của Đan Mạch, so với những thánh địa về nghệ thuật khác như Pháp, Ý, Hà Lan thì Skagen còn khá non trẻ, mới chỉ hình thành từ những năm 1870s. Những họa sĩ Scandinavian họp mặt ở đây một phần vì vẻ đẹp của thiên nhiên, một phần họ muốn xây dựng nên cộng đồng nghệ thuật ở Bắc Âu.

Krøyer và những người bạn họa sĩ của mình được xem là thế hệ hoàng kim của nghệ thuật Đan Mạch, họ chạm đến những đỉnh cao vinh quang trong nghệ thuật nhưng con đường đến với thứ ánh sáng lấp lánh này không hề dễ dàng.

Những năm 1875 là thời kì chuyển giao giữa trường phái hiện thực và ấn tượng, những nghệ sĩ Skagen đứng giữa lằn ranh của 2 thế giới, họ lạc lối khi không biết chọn hướng đi nào cho con đường nghệ thuật của mình. Và rồi Krøyer xuất hiện, là người truyền cảm hứng, đem đến ánh sáng dẫn dắt mọi người, pha trộn giữa nét đẹp của Hiện Thực và tinh thần của Ấn Tượng, cùng nhau họ tạo nên nghệ thuật đặc biệt của Skagen.

Hip, Hip, Hurrah! là bản ngân vang cho tinh thần đoàn kết, không chỉ giúp đỡ nhau trong nghệ thuật mà còn bên nhau khi khó khăn. Lời hoan ca với thế giới khẳng định vị thế nghệ thuật của vùng Skagen. Bên cạnh đó còn là lời nhắc cho thế hệ sau về một thời đại huy hoàng mà những Krøyer, Ancher, Johansen, Krohg,… đã dày công gây dựng nên.

Biên tập: Hoàng