/Tách Lớp/ là loạt bài chúng mình cùng các bạn khám phá các tác phẩm hội họa nổi tiếng và tìm hiểu điều gì khiến chúng được yêu thích đến vậy.

Joaquin Sorolla đã “lấy cắp” những khoảng nắng đẹp nhất của thiên nhiên và nhẹ nhàng đặt chúng lên tác phẩm của mình.

Nắng – Thứ ánh sáng tự nhiên sao hớp hồn chúng ta đến vậy, vẻ đẹp của tạo hóa luôn khiến con người, kể cả đôi mắt của những ai khó tính cũng phải xuyến xao trước sự lung linh của ánh sáng mang trong mình phép màu kì lạ này.

Được biết đến là một trong những bậc thầy của ánh sáng trong hội họa, sánh ngang với những Rembrandt, Vermeer,… Danh họa người Tây Ban Nha – Joaquin Sorolla đã ‘lấy cắp’ những khoảng nắng xinh đẹp nhất, nhẹ nhàng đặt chúng lên những bức tranh của mình và không quên gửi gắm trong đó chút nhớ thương để khiến bao con tim không khỏi rung động trước những hình ảnh đầy mê hoặc đó.

Những bức tranh của Sorolla theo phong cách En Plein Air (Vẽ trực tiếp ngoại cảnh) luôn mang đến những khung cảnh gần gũi với con người và Sewing the Sail là một trong số đó. Được xem là một trong những tuyệt phẩm trong cả sự nghiệp sáng tác, bức tranh là tổng hợp của nhiều kỹ thuật cũng như góc nhìn đặc biệt trong hội họa của Sorolla.

Sewing the Sail đã chiến thắng trong hai giải thưởng hội họa uy tín gồm: Giải vàng của triển lãm quốc tế Munich (1897) và Giải vàng Triển lãm quốc tế ở Vienna (1898). Dù vậy, Sewing the Sail cũng đã có những thời điểm không nhận được sự ủng hộ từ phía công chúng và các nhà phê bình.

Trong bức thư gửi cho vợ mình tháng 6 năm 1896, Sorolla có viết “Ở Áo, có vẻ ban giám khảo không thích bức Sewing the Sail của anh. Ở Munich và Paris bức tranh đã thu về rất nhiều thành công và lời khen nhưng ở đây mọi thứ thật yên lặng như chẳng hề có gì.”

Điều đã dẫn đến sự yên lặng đó theo các nhà phê bình lý giải nằm ở nội dung hình ảnh khi nó không gây ấn tượng so với mặt bằng chung và chi tiết trung tâm của bức tranh lại là cánh buồm, vật dụng vốn không đem đến nhiều ý nghĩa. Nhưng sau đó, Sewing the Sail đã giành ngay giải vàng tại Áo và nhận được nhiều lời tung hô hết mực.

Vẻ đẹp của vùng Địa Trung Hải và ánh nắng ấm áp

Sewing the Sail miêu tả lại công việc quen thuộc của người dân miền biển vùng Valencia, Tây Ban Nha, họ đang sửa lại cánh buồm bị hỏng để chuẩn bị cho chuyến ra khơi tiếp theo, với sự xuất hiện của một nhóm nhân vật bao gồm 5 người nữ và 2 người nam.

Trở lại mốc thời gian 1896, sau 2 năm Sorolla trở về từ Pháp, nơi ông bắt đầu phát triển các tác phẩm lấy ánh sáng làm nguồn cảm hứng chính. Đến vùng biển San Jávea ở Valencia, vẻ đẹp ở đây đã chiếm trọn tình cảm của ông khi phong cảnh mang nét hài hòa, hiền dịu cùng với nắng ấm của miền địa trung hải là món quà vô cùng quý giá, hối thúc ông quyết định ở lại để thực hiện các sáng tác tiếp theo.

Sau năm 1896, Sorolla đã quay trở lại đây thêm ba lần nữa vào năm 1898, 1900 và 1905. Có thể nói, vùng biển Jávea là nguồn cảm hứng chính trong cả sự nghiệp hội họa của ông, khi hơn nửa số tác phẩm trong cả cuộc đời Sorolla gắn liền với nơi đây.

Jávea mang nhiều ý nghĩa với Sorolla, nếu sóng biển và những ngọn núi là vẻ đẹp khiến ông không thể rời mắt thì ánh nắng của địa trung hải là nét quyến rũ hớp hồn cho nơi đây. Không chói chang, gắt gỏng như vùng nhiệt đới, ánh nắng Jávea chan hòa tựa lớp màu trong vắt tô điểm cho nhành cây, ngọn cỏ và bờ cát thêm phần sinh động, hoạt náo. Trong Sewing the Sail, ánh nắng ấy len lỏi vào từng góc nhỏ, biến khung cảnh thường ngày trở thành một bản hòa sắc của ánh sáng, làm cho vẻ đẹp của tạo hóa chưa bao giờ lung linh và say đắm đến thế.

Kỹ thuật xử lí màu sắc và ánh sáng

Nhắc đến những khoảng nắng thơ mộng là nhắc đến kỹ thuật hội họa tài tình của Sorolla, Sewing the Sail là bước chuyển mình mạnh mẽ trong cả sự nghiệp của danh họa người Tây Ban Nha. Trước đó các tác phẩm của ông có thiên hướng về chủ đề xã hội với tông màu chủ đạo trầm và tối, có thể kể đến như: Another marguerite! (1892), And they still say fish are expensive! (1894), White slave trade (1895).

Năm 1894, Sorolla thử nghiệm chất liệu mới trong sáng tác của mình với cảnh biển là đề tài chính, đặc sắc nhất là The return from fishing (1894), hướng đi mới này cho ông trạng thái nhẹ nhàng hơn với hội họa và bức tranh đã đạt giải vàng tại Paris năm 1895.

Sewing the Sail (1986) đánh dấu độ ‘chín’ trong hành trình sáng tác của Sorolla với cường độ sáng ở mức cao, nét vẽ tự do hơn và hiệu ứng ánh sáng tràn đầy năng lượng. Dải màu trắng được chiếu rọi trong nắng từ những chiếc áo mặc trên người của các ngư dân cho đến nhân vật chính là cánh buồm. Bảng màu cuốn hút ấy với là sự hòa hợp mềm mại và tinh tế của trắng Titan với vàng Ochre trầm ấm cùng xám tím nhạt.

Bên cạnh đó tông màu của cánh buồm được đặt chủ yếu trong phần bóng râm, sự tương phản của các nếp gấp và độ bồng bềnh của cánh buồm được thể hiện bằng cách thay đổi nhiệt độ màu. Dựa theo đó, Sorolla đã ‘nhấn‘ phần tối trong những nếp gấp nhàu nằm khuất dưới mặt đất để tạo nên cảm giác sâu cho khu vực tiền cảnh, đối lập với hậu cảnh bãi biển ở khoảng cách xa theo bố cục góc hút hình hình tam giác mà hướng mắt chúng ta di chuyển. Nhờ cách vận dụng màu sắc và bốc cục như vậy, Sorolla đã tái hiện cho người xem cảm giác “nheo mắt” trước khung cảnh khi bạn đứng ở vị trí nhiều bóng mát nhìn ra không gian có mặt trời chiếu đứng bóng ban ngày.

Những yếu tố phụ trong bức tranh như hình ảnh ngư dân hay hàng cây cũng đóng vai trò quan trọng trong bản giao hưởng ánh sáng đó, vừa để tạo nên không gian và liên kết với hình ảnh chủ đạo, cũng là tạo nên hòa sắc đa dạng và hài hòa cho tổng thể của bức tranh.

Cánh buồm trắng và Sự tự do

Nếu theo dõi các tác phẩm của Sorolla của thời kỳ sau, chúng ta sẽ luôn bắt gặp hình ảnh cánh buồm và những mảng màu trắng xuất hiện phổ biến. Như mình đã nói ở phần trên, đây là giai đoạn Sorolla được giải thoát khỏi những chủ đề mang nặng tính xã hội trước đó, không còn bó buộc mình bởi những quy chuẩn đặt ra, những tác phẩm giai đoạn này luôn hướng tới sự tươi mới và phóng khoáng.

Sewing the Sail là một phép ẩn dụ vô cùng đẹp mà Sorolla dày công xây dựng nên. Hình ảnh các bác ngư dân đang sửa lại cánh buồm phần nào đó cho ta liên tưởng đến việc Sorolla đang vun đắp lại những cảm xúc tinh khôi đã phai nhạt dần theo năm tháng, khơi gợi lại những giá trị đẹp đẽ để bước vào hành trình mới. Cánh buồm trắng là hình ảnh tự do của tâm hồn, căng buồm ra khơi để giải phóng những cảm xúc chất chứa từ lâu và là lối thoát cho vẻ đẹp trong ngần trong nghệ thuật mà bấy lâu Sorolla tìm kiếm.

Biên tập: Hoàng