Làm thế nào mà ống hút có thể thống trị cả thế giới?

Đầu tháng này, Seattle trở thành thành phố lớn nhất của Mỹ nghiêm cấm sử dụng ống hút nhựa. Và đây không phải là thành phố duy nhất.

Starbucks lên kế hoạch loại bỏ hoàn toàn việc sử dụng ống hút nhựa vào năm 2020. McDonald’s hiện tại đã tuyên bố họ sẽ ngừng việc sử dụng ống hút nhựa tại các cửa hàng ở Anh và Ireland. Bon Appétit Management, một cửa hàng dịch vụ thức ăn với hơn 1000 tiệm tại Mỹ, cũng tuyên bố không sử dụng ống hút nhựa trong tháng 5 vừa qua. Alaska Airlines trở thành hãng hàng không đầu tiên không sử dụng ống hút và thìa nhựa, như là một lời cảm ơn đến những cô nàng trinh sát về môi trường.

kawin harasai 194289 unsplash
Photo by Kawin Harasai on Unsplash.

Những tổ chức này đang phản ứng lại trước hành động phản đối kịch liệt về một sản phẩm. Xét trên một phương diện nào đó thì trông rất đơn giản nhưng theo các chuyên gia cảnh báo thì lại gây ảnh hưởng đến môi trường của đại dương thế giới.

Chỉ riêng tại Mỹ, một ước tính cho thấy có 500 triệu ống hút nhựa được sử dụng mỗi ngày. Nghiên cứu trong năm nay đã nói rằng có 8.3 triệu ống hút nhựa đã gây ô nhiễm cho các bãi biển trên toàn cầu.

Có 8 triệu tấn nhựa trôi nổi trên biển hằng năm, và ống hút nhựa thì chiếm 0.025 phần trăm trong số đó.

Nhưng điều đó không có nghĩa ống hút nhựa không trở thành một vấn đề quan trọng trong lĩnh vực môi trường gần đây. Điều này một phần vì, hầu hết với những con người khoẻ mạnh, bạn có thể dễ dàng làm được chúng. Loại bỏ việc sử dụng ống hút nhựa ít đòi hỏi những hành động thay đổi hành vi một cách mạnh mẽ. Nhưng nếu chúng dễ dàng được làm như vậy, vậy thì tại sao chúng lại trở nên phổ biến đến như vậy?

SƠ LƯỢC VỀ LỊCH SỬ SỬ DỤNG ỐNG HÚT

Con người đã biết sử dụng những ống hút, ống hình trụ để có thể dẫn nguồn nước đến miệng của họ trước khi ống hút nhựa được sản xuất. Ancient Sumerians (cư trú ở vùng đất ở phía nam Lưỡng Hà, thuộc Iraq ngày nay), một trong những cộng đồng đầu tiên biết ủ bia – cách đây khoảng 5000 năm trước – dùng các ống dài, mỏng được làm từ những kim loại quý để có thể hút được các chất lỏng nằm dưới những sản phẩm phụ của quá trình lên men ở trong các bình rượu lớn.

ancient beer recipe
Nguồn gốc của những chiếc ống hút đầu tiên. 

Một người đàn ông tên Marvin Stone là người đầu tiên nộp bằng sáng chế về ống hút vào năm 1888. Viện Smithsonian tuyên truyền rằng Stion đã uống một ly cocktail mint julep vào ngày hè nóng nực năm 1880, lúc ấy, ông ta đã sử dụng những mảnh cỏ lúa mạch đen để làm ống hút thì chúng bị tan ra trong ly nước đó. Stone với tư cách là một nhà sản xuất bao thuốc lá giấy, quyết định sẽ tạo ra một sản phẩm tốt hơn để thay thế.

bundle
Cỏ lúa mạch đen dùng để làm ống hút trong món cocktail mint julep.

Ông quấn những mảnh giấy xung quanh cây bút chì rồi dán chúng lại với nhau, và đó chính là kiểu mẫu của ống hút giấy đầu tiên. Ông đã được cấp giấy sáng chế cho phát minh của mình năm 1888, và vào năm 1890, nhà máy Stone Industrial (hiện là một phần của Precision Products Group) đã sản xuất chúng hàng loạt.

advertisement for stone julep straws
Mẩu quảng cáo ống hút giấy của Marvin Stone.

Mãi đến những năm 1930, ống hút mới có khả năng uốn cong được. Khi quan sát con gái mình khó khăn trong việc uống sữa lắc của mình với ống hút giấy thẳng, nhà phát minh Joseph Friedman đã nhét một cái ốc vít vào trong ống hút, quấn sợi chỉ quanh các rãnh của ốc vít rồi lấy ống vít ra. Nhờ các rãnh đó, ống hút có thể dễ dàng uốn cong mà không vị gãy. Freidman đã được cấp bằng sáng chế cho mình và thành lập Công ty Flex-Straw để chế tạo dựa trên thiết kế của ông.

2 pajita
Bằng sáng chế của Marvin Stone (trái, 1888) và Joseph Friedman (phải, 1937). Bản quyền ảnh: US Patent and Trademark Office

Bệnh viện trở thành một trong những nơi đầu tiên dùng ống hút có thể uốn cong này được, bởi vì nhờ có chúng mà bệnh nhân có thể uống nước được trong khi vẫn đang nằm liệt giường.

flex straw corp
Ống hút giấy uốn cong được giúp ích cho các bệnh nhân. 

Trong những thập kỷ sau đó, ống hút giấy dễ dàng được sử dụng khi uống nước ngọt hay sữa lắc ở trên khắp cả nước Mỹ.

SỰ BÙNG NỔ CỦA NGÀNH CÔNG NGHIỆP NHỰA 

Người Mỹ vẫn ưu tiên sử dụng ống hút bằng giấy khi mà ngành công nghiệp nhựa bắt đầu phát triển.

Được sáng chế đầu tiên vào năm 1970 bởi một người Mỹ tên John Wesley Hyatt, sản phẩm nhựa đầu tiên được làm bằng nguyên liệu celluloid và bắt chước các sản phẩm động vật như ngà voi. Các hợp chất nhựa khác đã được tạo ra trong những thập kỉ tiếp theo: nhựa Bakelite được sử dụng cho các đồ gia dụng, nylon cho tất, hay acrylic trong máy bay quân sự.

6 15318404015151873727072
Nhữgn món đồ nhựa đầu tiên do John Wesley Hyatt tạo ra. 

Bởi sự bền và rẻ tiền của chúng, nhựa đã được sản xuất với một tốc độ chóng mặt trong Chiến tranh Thế giới thứ 2. Khi cuộc chiến kết thúc, các nhà sản xuất Mỹ cần một thị trường tiêu thụ mới. Trong cuốn sách A Toxic Love Story của nhà văn khoa học Susan Freinkel viết về nhựa, cô đã mô tả một cơ sở hạ tầng sản xuất nhựa thời kỳ chiến tranh bỗng nhiên không có nhựa để sản xuất nữa. Các nhà sản xuất chuyển sự chú ý của họ sang một thị trường béo bở hơn với hàng hoá tiêu dùng giá rẻ. Không còn bị sa lầy bởi vì những gì chiến tranh gây ra, người Mỹ muốn nhiều hơn thế và tất cả đều phải có giá thành thấp.

Freinkel viết rằng: “Cám ơn vì nhờ có nhựa, người Mỹ mới có thể tuôn ra loại hàng hoá không giới hạn với giá cả phải chăng để mọi người lựa chọn.”

ỐNG HÚT NHỰA TẤN CÔNG THỊ TRƯỜNG

Ống hút là một trong những sản phẩm được các công ty lớn sản xuất nhanh chóng. Ống hút nhựa sản xuất nhanh và giá thành lại rẻ hơn nhiều so với loại ống hút làm từ giấy. Họ có thể dễ dàng kẹp chúng vào giữa những khay nước ở các cửa hàng thức ăn nhanh và đem đi mà không lo ngại chúng sẽ bị toác hoặc rách.

Trong suốt những năm 1960, cơ sở hạ tầng sản xuất hàng loạt ống hút bằng nhựa đã được đưa vào sử dụng.

Năm 1969, Công ty Friedman’s Flex Straw được bán cho Tổng công ty Maryland Cup. Công ty có trụ sở tại Baltimore chuyên sản xuất nhiều loại mặt hàng nhựa đã nhanh chóng trở thành một trong những nhà sản xuất ống hút nhựa lớn nhất nước. Tập đoàn Fort Howard đã mua lại tập đoạn Maryland Cup vào năm 1983 và tiếp tục sản xuất các sản phẩm nhựa.

David Rhodes, giám đốc kinh hoanh toàn cầu cho nhà sản xuất ống hút giấy Aardvark Straws, một bộ phận của Precision Products Group cho biết: “Loại ống hút nhựa tốt hơn nhiều, và giá thành rẻ hơn, và trong thời đại đó, chẳng ai để tâm tới tác động của chúng đối với môi trường cả.”

Những kiểu mẫu mã mới của ống hút nhựa như ống hút jumbo hay các loại ống hút xoắn hình được sản xuất vào những năm 1980.

Một số lượng lớn nhà sản xuất có xu hướng tìm kiếm các mặt hàng dễ dàng sử dụng trong quá trình di chuyển. Plastics Europe, một trong những nhà sản xuất nhựa lớn nhất thế giới, đã báo cáo rằng 1,5 triệu tấn nhựa được sản xuất vào năm 1950, nhưng con số đó đã tăng lên thành 322 triệu tấn vào năm 2015.

BÂY GIỜ THÌ SAO? 

Thế giới hiện đang chật vật trong việc phục hồi nó từ sự ô nhiễm nhựa.

Các tập đoàn, đô thị, hay thậm chí cả chính phủ quốc gia cũng đang đề xuất và thực hiện những lệnh cấm ống hút nhựa. Một số công ty đã cạnh tranh bằng cách sản xuất các ống hút kim loại hay ống hút thuỷ tinh mà người tiêu dùng có ý thức về môi trường có thể mua cho họ để sử dụng, mặc dù làm như vậy thì những nhà hàng sẽ không được hưởng lợi từ những nguồn giấy và nhựa có khả năng tiêu huỷ.

Các doanh nghiệp tương tự hưởng lợi từ việc sử dụng nhựa của cộng đồng cảm thấy áp lực khi phải sử dụng các biện pháp thay thế nhựa.

Steve Russell, phó chủ tịch sản phẩm nhựa của Hội đồng Hoá học Mỹ (AAC) – một tổ chức thương mại đại diện cho các nhà sản xuất nhựa, nói rằng quy định đó chỉ tập trung vào ống hút và một số sản phẩm khác mà bỏ qua một số vấn đề khác.

Ông cho rằng: “Sự tập trung vào các sản phẩm cá nhân sẽ làm chúng ta mất tập trung bào các cuộc thảo luận cần thiết hơn để tìm cách quản lý chất thải đến một nơi cách biệt hoàn toàn. Chúng ta cần phải nghĩ rằng sẽ tuyệt vời hơn biết bao nhiêu nếu như mà các ống hút không tự động cung cấp nhưng vẫn có để đáp ứng cho những người cần chúng.”

Russell nói rằng ACC sẽ tập trung vào việc thu gom chất thải, bởi vì đó là cách tốt nhất để ngăn chặn việc thải thêm các loại rác nhựa vào trong lòng đại dương.

Tuy nhiên, các tổ chức môi trường cho rằng cấm ống hút nhựa là bước đi quan trọng nhất để tiến đến mục tiêu cuối cùng: ngưng việc sản xuất các loại nhựa sử dụng một lần.

“Ống hút nhựa góp phần vào việc ô nhiễm nhựa và cấm lưu hành chúng là một việc cần làm, để có thể cấm hoàn toàn các loại nhựa chỉ sử dụng một lần.” Đó là những gì Kate Melges của Greenspace nói với đài tin tức KIRO 7 sau khi lệnh cấm ống hút của thành phố có hiệu lực vào ngày 1/7.

Rhodes tin rằng một ngày nào đó ống hút sẽ trở nên thật xa lạnh. Khi mà Aardvark Straws được sáng lập ra vào năm 2007, ông ấy nói rằng một phần là do yêu cầu từ các sở thú, công viên thuỷ sinh, và các tàu du lịch muốn quảng bá một hình ảnh thân thiện với môi trường hơn đến những khách hàng của họ.

Và ông ấy nghĩ rằng, giá thành là thứ duy nhất đứng giữa ranh giới của ống hút nhựa và sự tuyệt chủng.

“Chắc chắn bạn phải trả nhiều hơn cho một cái ống hút bằng giấy. Đối với các tập đoàn lớn, thì điều đó tương đương với hàng trăm triệu đô la, nhưng bạn sẽ không bao giờ tính nổi chi phí mà chúng ta phải trả cho môi trường biển.”

Nguồn: National Geographic
Người dịch: Ngọc Quỳnh
Ảnh bìa: Photo by El Salanzo on Unsplash

Cùng tác giả

#Tag

cây thành thị lệnh cấm lịch sử môi trường ống hút ống hút nhựa rác nhựa

iDesign Must-try

Các tác phẩm sắp đặt môi trường tạm thời lấy cảm hứng từ ‘những ham muốn đối lập của con người’ 
Các tác phẩm sắp đặt môi trường tạm thời lấy cảm hứng từ ‘những ham muốn đối lập của con người’ 
Những tấm vải tuyn thanh tao với chuyển động ma mị trên đồng cỏ và dưới những tán cây được ghi lại trong những bức ảnh mới nhất của Thomas…
‘Eyes as Big as Plates’: Loạt ảnh phản ánh những góc nhìn mới về con người và nơi chúng ta thuộc về
‘Eyes as Big as Plates’: Loạt ảnh phản ánh những góc nhìn mới về con người và nơi chúng ta thuộc về
“Eyes as Big as Plates” là dự án được thực hiện bởi bộ đôi nghệ sĩ Phần Lan – Na Uy Riitta Ikonen và Karoline Hjorth. Bắt đầu với các…
Annemieke Mein - Yêu thương từ những điều nhỏ nhất của thiên nhiên
Annemieke Mein - Yêu thương từ những điều nhỏ nhất của thiên nhiên
Những tác phẩm điêu khắc phi thường của Annemieke Mein phóng to những điều nhỏ bé của thiên nhiên.
Đi tìm lời giải đáp cho nỗi lo âu của phần lớn cư dân đô thị
Đi tìm lời giải đáp cho nỗi lo âu của phần lớn cư dân đô thị
Trong lĩnh vực quy hoạch đô thị, kiến trúc và công trình xây dựng, thuật ngữ môi trường xây dựng (built environment) đề cập đến môi trường do con người…
Thiết kế bìa sách bỏ túi cho quân đội đã thay đổi lịch sử xuất bản thế nào?
Thiết kế bìa sách bỏ túi cho quân đội đã thay đổi lịch sử xuất bản thế nào?
Ngày nay, những cuốn sách bỏ túi đã trở nên thông dụng và nhiều người lựa chọn. Tuy nhiên, đằng sau đó là cả một câu chuyện lịch sử.
Ngừng phục chế tư liệu lịch sử, nên hay không?
Ngừng phục chế tư liệu lịch sử, nên hay không?
“Đó là một điều vô nghĩa. Màu sắc không đưa chúng ta đến gần hơn với quá khứ mà thậm chí còn tạo ra khoảng cách lớn hơn. Tôn trọng…