Theo truyền thống Trung Quốc, vào mỗi năm, con quái vật khủng khiếp tên Nian sẽ tấn công các ngôi làng. Nó ăn tất cả mọi thứ, từ muỗi đến con người. Thời gian trôi qua, dân làng nhận ra rằng, con quái vật cứ sau 365 ngày lại tàn phá và rồi lại biến mất trong khu rừng.

Vì vậy, dân làng quyết định vào ngày đó, họ sẽ chuẩn bị một bữa tiệc và cúng tổ tiên để bảo vệ ngôi làng. Một thanh niên đã nảy ra ý tưởng sử dụng pháo bông và đã dọa được con quái vật tránh xa dân làng mãi mãi.

Đó là truyền thuyết về nguồn gốc năm mới của Trung Quốc, còn được gọi là lễ Xuân Tiết hay Tết Nguyên Đán. Với mục đích dọa con quái vật Nian và ngăn nó quay trở lại, nên các đồ trang trí ngày Tết thường có màu đỏ tươi và sặc sỡ.

Màu đỏ được đa số người Trung Quốc yêu thích vì nó đại diện cho hạnh phúc và may mắn. Dưới đây là một số kiểu trang trí phổ biến được sử dụng để mang đến không khí ngày Tết.

Tranh cắt giấy nghệ thuật

Cắt giấy là một nghề thủ công dân gian, nó có thể được sử dụng quanh năm, nhưng được dùng đặc biệt trong Tết Nguyên Đán. Tranh cắt giấy nghệ thuật thường thấy trên các cửa sổ, theo đúng tên gọi của nó là “cửa sổ hoa”. Các nghệ nhân sẽ tỉ mỉ tạo ra những tác phẩm tuyệt đẹp này và dán chúng lên cửa sổ bằng keo dính từ cơm.

Những đồ trang trí này thường tượng trưng cho sự thịnh vượng và lời chúc tốt lành, chúng được làm bằng giấy đỏ. Hình ảnh bao gồm cá, đào, lúa, rồng, phượng,… Những hình ảnh ấy là biểu tượng cho những điều tốt lành, chẳng hạn như con cá, theo tiếng Trung Quốc có phát âm giống phước lành. Những hình ảnh khác như rồng và đào, là biểu tượng từ truyện dân gian và truyền thuyết. Xiên đâm cá và hình ảnh liên quan khác, đại diện cho hy vọng một vụ thu hoạch tốt…

Thần cửa

Theo tín ngưỡng dân gian Trung Quốc có nhiều vị thần khác nhau, cũng như các nhân vật lịch sử được tôn kính (có thật hoặc huyền thoại) và trong đó có vị thần mang tên Thần Cửa. Đúng như tên gọi, tranh của những vị thần này được dán lên cửa chính của một ngôi nhà, vì lối vào chính theo truyền thống bao gồm hai cửa, nên các vị thần luôn xuất hiện theo cặp.

Theo truyền thuyết, thợ săn quỷ nổi tiếng nhất tên là Zhong Kui có khuôn mặt rất đáng sợ. Đây là lý do tại sao tất cả các vị thần Cửa đều có đôi mắt giận dữ, gương mặt nhiều nếp nhăn và giữ vũ khí truyền thống. Thần sẵn sàng bảo vệ gia đình trước bất kỳ con quỷ hay linh hồn nào.

Trong một câu chuyện khác, Hoàng đế nhà Đường là Đường Thái Tông (唐太宗 – Táng tài zōng) đã nghe thấy tiếng khóc của quỷ vào ban đêm. Ông đã ra lệnh cho hai vị tướng bảo vệ ông ngoài cửa. Từ đó tiếng khóc không bao giờ nghe thấy nữa và Hoàng đế quyết định dán chân dung của các vị tướng trên cửa.

Mặc dù những đồ trang trí này không phổ biến trong thời hiện đại, nhưng một số khu vực của Trung Quốc vẫn làm điều này để mang lại bình an và tài lộc cho gia đình.

Chữ “Phúc”

Tương tự, người Trung Quốc cũng trang trí ngày Tết bằng một số từ nhất định. Từ phổ biến nhất là từ “Phúc” – nghĩa là hạnh phúc và may mắn. Nó được viết bằng thư pháp trên một mảnh giấy đỏ vuông. Những thứ này có thể được dán lên tường, cửa ra vào hoặc cửa sổ.

Chữ “Phúc” thường được kết hợp vào các đồ trang trí khác, chẳng hạn như giấy cắt và tranh. Như một cách chơi chữ, nhiều người thích đặt chữ “Phúc” đảo ngược. Bởi chữ dán ngược nghĩa là “Phúc Đảo”, chữ “Đảo” trong tiếng Hán đồng âm với chữ “Đáo” (倒 – Dào), nó đồng âm với từ “ở đây”(到). Trò chơi chữ này thể hiện rằng vận may đang đến, hoặc đã ở đây.

Trò chơi chữ thông minh này bắt đầu từ một tai nạn. Câu chuyện kể rằng những người hầu của một hoàng tử đã trang trí trang viên cho ngày lễ bằng cách dán chữ “Phúc” lên tất cả các cánh cửa. Tuy nhiên, vì họ không biết chữ, một trong những chữ “Phúc” đó đã bị đảo lộn. Hoàng tử tức giận vì điều này, yêu cầu trả lời tại sao lại bất cẩn như vậy. Rất may, một người hầu đã nhanh trí đưa ra lời giải thích cho trò chơi chữ. “Thần luôn nghe mọi người nói rằng Hoàng thượng đầy may mắn. Và bây giờ, vận may thực sự ở đây.”– người hầu ấy nói.

Câu đối cho Tết Nguyên Đán

Bắt nguồn từ thời đại Shu (hơn một nghìn năm trước), các câu đối cho Tết Nguyên Đán có một lịch sử lâu dài và phong phú. Vào thời cổ đại, những cặp câu đối này được chạm khắc thành những tấm thẻ làm từ thân cây đào.

Theo truyền thuyết, có một cây đào khổng lồ trong thế giới linh hồn. Mỗi buổi sáng, những linh hồn đến thăm thế giới loài người phải trở về đó. Lối vào được bảo vệ bởi hai vị thần. Những linh hồn gây hại trong đêm sẽ bị bắt và cho hổ ăn. Mọi người bắt đầu khắc tên của hai vị thần này vào gỗ đào để chống lại những linh hồn hung ác. Điều này chuyển thành những lời phước lành bằng văn bản, sau đó chúng thành những câu thơ trên giấy đỏ.

Ngày nay, bạn có thể thấy chúng dọc theo cánh cửa của hầu hết mọi gia đình trong mùa năm mới. Một dòng thứ ba ngắn hơn tùy ý được đặt phía trên khung cửa. Nhiều ý muốn được đưa vào những bài thơ này. Số lượng từ của mỗi dòng nên giống nhau; nếu bạn tự viết, hãy sử dụng bộ đếm từ để đảm bảo mỗi dòng chứa cùng số lượng từ.

Các định dạng và âm điệu nên đồng nhất hoặc bổ trợ cho nhau. Một số người viết thậm chí còn muốn sử dụng sự lặp âm đầu hoặc sử dụng các từ giống nhau cho hai bên. Có vô số phiên bản và phong cách khác nhau, nhưng mỗi cặp câu đối đều truyền đạt mong muốn của người viết cho năm mới.

Tranh

Nghĩa đen của loại tranh cụ thể này là “bản vẽ của năm mới”. Chúng còn được gọi là “bản in Năm Mới”. Đây là một nghề thủ công có lịch sử ít nhất một nghìn năm. Chúng phù hợp với tất cả các đồ trang trí năm mới, những bức tranh này được người dân sử dụng để bày tỏ mong muốn cho năm tới. 

Phong cách nghệ thuật truyền thống của Trung Quốc đã quen được sử dụng, nhưng với sự phát minh của công nghệ in, phong cách và hình ảnh được mô tả đa dạng hơn. Một số người gọi những bức tranh này là bách khoa toàn thư về đời sống dân gian. Các khái niệm có thể xuất phát từ các sinh vật trên trời đến truyện dân gian hay các hoạt động hàng ngày.

Phần lớn các bản in mô tả một đứa trẻ như búp bê mũm mĩm hoặc một phụ nữ xinh đẹp. Những hình ảnh này thể hiện mong muốn về những đứa trẻ khỏe mạnh và một gia đình hạnh phúc. Có ba trường phái đặc biệt của tranh dân gian Trung Quốc: Táohuā wù (桃花坞) từ Tô Châu (苏州 -Sūzhōu), Yángliǔqīng (杨柳青) từ Thiên Tân (天津 -Tiānjīn) và Wéifāng (潍坊) từ Sơn Đông (山东 – Shāndōng).

Quả quất vàng

Tên tiếng Anh của loại quả vàng này xuất phát từ cách phát âm tiếng Quảng Đông – Kumquats, dịch theo nghĩa đen của nó là quất vàng. Như bạn có thể đoán, loại quả này phổ biến ở miền Nam Trung Quốc, đặc biệt là Hồng Kông và các vùng nói tiếng Quảng Đông khác. Quảng Đông được biết đến là quê hương của cây quất.

Theo Trung Quốc, quất (桔 – jú) có nghĩa là may mắn (吉 – jí), đồng thời màu vàng cũng là màu lễ hội và đại diện cho sự giàu có và tài lộc. Thêm vào đó đây là trái cây có hương vị thơm ngon đặc trưng và có thể làm được các món tráng miệng khác nhau, thực sự không có gì lạ khi nhiều người đều mua một cây quất để trồng trong nhà nhân dịp Tết Nguyên Đán!

Các loại cây tốt lành khác bao gồm quýt, cam; chúng phổ biến vì những lý do tương tự như cây quất, hoa cúc và đào.

Đèn lồng

Tết Nguyên đán kéo dài tổng cộng 15 ngày, với các hoạt động khác nhau cho mỗi ngày, đặc biệt là Lễ hội đèn lồng. Có rất nhiều kiểu đèn lồng, từ hình dạng cơ bản như hình cầu, đến hoa sen và thậm chí là rồng! Một số người viết chữ “Phúc”, thơ hoặc thư pháp lên đèn lồng trước khi thả chúng.

Đèn lồng Kongming, được đặt theo tên của Khổng Tử, nó đặc biệt quan trọng trong Lễ hội đèn lồng. Mọi người viết ra những điều ước ở mỗi bên của đèn lồng và thả chúng bay lên trời, với hy vọng điều ước của họ sẽ thành hiện thực trong năm mới.

Biểu tượng

Như được đề cập trong suốt bài viết này, có nhiều biểu tượng khác nhau được nhìn thấy trong trang trí Tết Nguyên đán. Tất cả đều có ý nghĩa tốt lành, nhưng chúng được chia thành hai nhóm chung: chơi chữ và đồ vật từ truyền thuyết. Do bản chất của tiếng Trung Quốc, có vô số từ đồng âm. Đó là một kho vàng cho những người yêu thích trò chơi chữ thông minh. Ví dụ, con cá được đề cập trong phần cắt giấy, những bức tranh năm mới đôi khi cũng thường là một đứa trẻ ôm một con cá lớn.

Từ 鱼(Yu) có cách phát âm giống như 余, có nghĩa là “thêm”. Cụm từ thông thường là 年年有余(Nian Nian yǒu Yu), có nghĩa là phải có “yu” mỗi năm. Ở đây, từ “thêm” đồng âm với từ “cá”. Vì vậy, nếu bạn có “cá” hàng năm, bạn cũng sẽ có thêm tiền, thu hoạch và may mắn! Đối với thần thoại, rồng và các vị thần khác nhau luôn được mong đợi. Động vật hoàng đạo, đặc biệt là động vật của năm đều rất tốt.

Văn hóa Trung Quốc có một lịch sử kéo dài hàng ngàn năm. Tết Nguyên đán là ngày lễ quan trọng nhất, nó thể hiện tinh hoa văn hóa dân tộc. Truyền thống cổ xưa được truyền lại và vẫn còn ảnh hưởng đến ngày nay. Mỗi món đồ trang trí năm mới đều mang một câu chuyện và giá trị đằng sau chúng. Bài viết này mong muốn mang lại cái nhìn khái quát để mọi người hiểu hơn về nguồn gốc ngày Tết, và ý nghĩa những điều tốt lành từ những món đồ trang trí năm mới.

Biên tập: Thao Lee

Nguồn: chinesenewyear