Tìm hiểu phong cách kiến trúc Cycladic độc đáo tại Santorini

Santorini không chỉ gây “thương nhớ” với những vùng biển trong xanh như ngọc mà còn khắc ghi ấn tượng sâu đậm với lối kiến trúc Cycladic độc đáo – nhà trắng, mái vòm xanh nép mình trên vách đá như thể hoà quyện vào giữa biển trời mênh mông.

Kiến trúc Santorini thuộc phong cách Cycladic (kiến trúc thềm lục địa)  là một phần không thể tách rời của văn hoá Địa Trung Hải thể hiện triết lý nhân sinh tương hỗ, hoà hợp tuyệt vời giữa con người và thiên nhiên. Loại hình kiến trúc này chỉ có thể được tìm thấy ở vùng dân cư biển Cyclades và dù trông thơ mộng là thế nhưng quần thể này lại là một minh chứng cho việc dựng xây kiến trúc như một cách để tương tác, sinh tồn giữa điều kiện khắc nghiệt của tự nhiên.


Đặc điểm kiến trúc cycladic ở Santorini

Santorini có địa thế nằm trên một miệng núi lửa cheo leo đã ngừng hoạt động, thuộc miền Nam biển Aegea- dải bờ biển được mệnh danh là “thiên đường ở hạ giới”, cách Hy Lạp 200km về phía Đông Nam. Vẻ đẹp của kiến trúc Santorini được định hình bởi những khối nhà đơn giản, đậm tính thích nghi, gây ấn tượng bởi toà nhà trắng muốt điểm xuyết mái vòm và cửa sổ xanh. Các cư dân ở đây tận dụng nguồn nguyên liệu tự nhiên sẵn có là đá núi lửa, đá bọt, đá đỏ để dựng xây ngôi nhà của mình, không chỉ bởi chúng rẻ mà còn cực kỳ chắc chắn. Có dải bờ biển đẹp như mơ, nhưng khí hậu ở Santorini biến chuyển khá khắc nghiệt quanh năm, nắng cháy vào mùa hè và mưa bão khi đông về. Do đó, dần hình thành kiểu nhà “hang động” rất đặc trưng- nhà được khoét sâu vào núi đá để tránh bão, nắng gió và một phần quan trọng nữa là đế tránh cướp biển (từng hoành hành rất mạnh khi xưa).

idesign santorini 01
Kiến trúc Santorini đặc biệt dễ nhận biết với những bức tường trắng, vòm xanh và nhà ẩn trong núi. Photo: Pinterest.com

Các nguyên liệu được sử dụng trong kiến trúc Santorini thể hiện sự đặc trưng của thổ nhưỡng vùng miền, âu cũng là niềm ưu ái thiên nhiên ban tặng cho người dân nơi đây. Loại đá đen núi cao cực kỳ chắc chắn và bền bỉ chịu nhiệt được sử dụng để xây các bức tường. Trong khi đó loại đá đỏ của quần đảo góp phần tạo nên những khung mái tròn và cổng vòm đẹp mắt. Đá bọt được dùng để dựng những căn phòng phụ nhỏ hơn trên lối cổng. Quan trọng hơn hết thảy là hỗn hợp kết dính làm từ đá bọt nghiền trộn với vôi, tạo thành loại vữa cực kì bền bỉ trước tác động của thiên nhiên. Loại vật liệu xây dựng đặc biệt của kiến trúc Santorini thậm chí còn được xuất khẩu để để xây dựng nên những công trình lớn khác ở nước ngoài. Đá bọt ăn sâu dưới kết cấu địa tầng, tạo cho nơi này một mặt bằng vững chắc, người dân địa phương nhờ đó có thể đào sâu vào núi dựng nhà mà không cần lo đá lở, sụp núi.

idesign santorini 02
Các khu nhà dựng cheo leo trên vách núi cùng những con đường mòn lát đá cũng nắm giữ vẻ đẹp thơ mộng của kiến trúc Santorini. Photo: strogilisantorini.com

Do hình thành trên địa thế hiểm trở nên cách xây dựng nhà nép vào hõm núi quanh co dần trở thành một đặc điểm thẩm mỹ độc đáo cho quần thể kiến trúc Santorini. Kiến trúc ở đây chính là cách mà con người sinh tồn và hồi đáp lại những điều kiện tự nhiên, ẩn chứa trong nét tư duy thẩm mỹ khác biệt là cả một quá trình dài đấu tranh, xoay sở khôn khéo của những người con miền biển Aegea.


Hai thành tố quan trọng trong kiến trúc Santorini: Cối xay và nhà thờ xanh

Đi khắp cụm đảo Santorni, bạn có thể dễ dàng bắt gặp chiếc cối xay gió ở bất kì ngôi làng nào, phổ biến nhất là trên triền đồi Mykonos, Pasos và Ios. Khi xưa những cỗ máy vận hành bằng sức gió này là những thiết bị xay hạt tuyệt vời. Và rồi thời đại công nghệ phát triển đến đã đẩy chúng rơi dần vào quên lãng. Giờ đây, cối xay gió chỉ còn mang giá trị lịch sử, trang trí không hơn. Những công trình này hiện trở thành điểm đến du lịch đặc sắc, một chốn hồi tưởng về quá khứ dựng xây không ngừng nghỉ của những con người nơi đây.

idesign santorini 03
Photo: commons.wikimedia.org

Chúng ta không thể quên kể đến nhà thờ, công trình kiến trúc đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong văn hoá cộng đồng của Santorini. Nhà thờ hiện diện ở khắp mọi nơi với đủ loại kích cỡ, từ những nhà thờ trung tâm hoành tráng cho đến những nhà nguyện bé nhỏ nép mình giữa khu dân cư. Tất cả đều mang đặc điểm chủ đạo là chiếc tháp chuông cao cùng mái vòm sơn xanh cobalt nổi bật. Để thể hiện sự thành kính và sùng đạo của mình, một số gia tộc thậm chí còn lập nhà thờ riêng để nguyện cầu, hoặc để phụng thờ những vị thánh, đánh dấu kỉ niệm một số sự kiện quan trọng xảy ra trên hòn đảo.

idesign santorini 04
Nhà thờ mái vòm xanh là một điểm nhấn quan trọng trong kiến trúc Santorini. Photo: Santorini-daily.com

Kiến trúc Santorini và sự hoà hợp tuyệt vời cùng thiên nhiên

Nằm giữa vùng biển rộng lớn nhưng dân Santorini thường xuyên đối mặt với tình trạng hạn hán và thiếu nước kéo dài. Hệ thực vật trên đảo cũng không thể phát triển mạnh với điều kiện khắc nghiệt trên, do đó, dân cư đành tìm cách xoay sở với những gì họ sẵn có. Nhà của họ được dựng hoàn toàn bằng các loại đá núi lửa, cao không quá 3m vì không thể tìm được những kèo gỗ lớn do diện tích rừng nhỏ bé. Cầu thang được xây lộ thiên, liên kết 2 tầng nhà thấp với nhau và bếp được đặt chếch ra phía bên ngoài tạo sự thông thoáng. Tường nhà được dựng rất dày từ 60-80cm, sử dụng đá bọt núi lửa như một lớp cách nhiệt hiệu quả, giúp không khí trong nhà ổn định điều hoà bất kể là đông hay hè. Nhà thường được xoay hướng về phía Đông – Nam để đón ánh sáng tự nhiên; cửa sổ được trổ về hướng Bắc để hứng làn gió biển mát rượi mặn mòi.

idesign santorini 05
Cầu thang lộ thiên, nhà quay mặt về phía Đông Nam là đặc điểm trong kiến trúc Santorini . Photo: santonet.gr

Các bức tường trắng muốt cùng những mái vòm xanh không chỉ đóng vai trò tạo dựng ấn tượng thẩm mỹ mà còn là dấu ấn cho văn hoá sùng đạo và trân trọng tự nhiên của người dân nơi này. Tường trắng, vòm xanh chính là biểu tượng của trời và biển, thể hiện sự hoà quyện nhịp nhàng với bối cảnh thiên nhiên. Hình ảnh đó còn gợi nhắc đến vương quốc của Chúa Trời, bởi niềm tin tôn giáo mãnh liệt đóng vai trò rất lớn trong đời sống tinh thần của người dân nơi đây, nên họ đưa sự hiện diện linh thiêng đó vào nhịp sống mỗi ngày. Mỗi bước chuyển biến lớn trong đời họ đều sẽ được thực hiện tại nhà thờ, nên các mái vòm được tô xanh để tôn vinh niềm tin tuyệt đối ấy.

idesign santorini 06
Hai màu xanh trắng tượng trưng cho trời biển và là màu sắc thiêng liêng của lá quốc kỳ Hi Lạp. Photo: bluevillacollection.com

Màu tường trắng tinh tươm được tạo thành từ một hỗn hợp vôi quét đặc biệt, chỉ có ở cụm vùng đảo ven biển Cyclades. Vai trò chính của chúng là giúp các căn nhà giảm hấp thu nhiệt lượng của ánh mặt trời và vô tình kéo sau đó là nét đẹp không thể trộn lẫn. Đến năm 1936, Thủ tướng Hy Lạp Ioannis Metaxas đã ban hành một sắc lệnh để chính thức biến cặp màu trắng xanh – trắng thành yếu tố duy trì bắt buộc trong kiến trúc Santorini. Dù sau đó có dấy lên những phong trào phản đối cho chính sách có phần khiên cưỡng ấy và người dân cũng cởi mở hơn trong việc sử dụng đủ loại màu nhấn nhá cho căn nhà của họ, thì xanh – trắng vẫn hiện diện ở nơi đây như tinh thần đích thực của kiến trúc Santorini.


Kiến trúc Santorini thể hiện giai tầng trong xã hội

Kiến trúc Cycladic đa dạng và thay đổi qua từng vùng trong cụm đảo ven biển Santorini. Ở làng Oia, các ngôi nhà được xây dựng theo kiểu hang động Yposkafos ‘đào vào trong đá’, chúng nép mình trên triền núi cao giúp người dân tránh được những cơn gió buốt lạnh phương Bắc cùng ánh mặt trời trực tiếp. Cách làm này còn giúp người dân mở rộng lãnh thổ vào trong đất liền tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển nông nghiệp và đánh bắt cá. Những căn nhà này đa số thuộc về những thuyền viên của tàu đánh bắt cá, nông dân, và những người lao động tay chân. Với kiểu xếp dàn ngang độc đáo, ban công của một nhà lại là phần mái của nhà liên kế.

idesign santorini 07
Kiến trúc Cycladic còn được thay đổi theo phân tầng xã hội. Photo: isago.com

Các thuyền trưởng thì ở trong tư dinh kiên cố kiểu Kapetanospita được lấy cảm hứng từ kiến trúc Phục Hưng và Tân Cổ Điển của Venice. Chúng ngự trên vị trí đắc địa của hõm chảo núi lửa gần trung tâm làng Oia và Fira, với tầm nhìn tuyệt đẹp về phía biển khơi bao la. Những công trình này còn đặc biệt có khoảng sân trong rộng rãi và những téc lớn đựng nước mưa, một thứ được xem là khá quý hiếm xa xỉ ở vùng đất khô hạn như Santorini.

idesign santorini 08
Một căn nhà dành cho thuyền trưởng với tầm nhìn tuyệt đẹp về phía biển. Photo: ikies.com

Nằm về phía cực Đông của Oia là khu vực dành riêng cho nông dân với những căn nhà Agrotospita và Canavas.  Chúng được xây dựng ở phía rìa thị trấn hay thậm chí ngay trên đồng lúa với đặc điểm là phần sân rộng rãi. Khu Canavas dành riêng để ép nho và làm kho lương được xây ngầm dưới lòng đất, ăn sâu vào núi đá. Những kho này có cổng vòm lớn để người ta có thể lăn các thùng rượu chui lọt qua. Ở làng Finikia, số lượng Canavas thậm chí còn ngang ngửa lượng nhà để ở cho người dân.

idesign santorini 09
Các hầm cất giữ được khoét sâu vào trong vách đá, có nhiệt độ mát lạnh ổn định để bảo quản rượu và thực phẩm. Photo: chasingthevine.com

Santorini hiện lên như một bức tranh tuyệt mỹ thể hiện sự hoà hợp giữa con người và thiên nhiên. Ẩn sau những mảng tường trắng muốt, mái vòm xanh tươi đó là cả một triết lý xây dựng thông thái, hoà hợp và thật sự tôn trọng thiên nhiên. Nhà xanh trên vòm trời xanh, dưới chân trắng xoá bọt biển như một khối quyện hoà. Con người cứ thế nương tựa vào thiên nhiên và thiên nhiên cũng hào phóng ban tặng con người thứ thổ nhưỡng vùng miền thật  khác biệt để dựng xây làng mạc của mình. Hòn đảo ngọc Santorini nắm giữ trong mình không chỉ vẻ đẹp trời ban mà còn là di sản trí tuệ của công cuộc khẩn hoang sinh sống, của lịch sử và ý chí vươn lên không ngừng của con người nơi đây.


Nguồn: elledecoration

Cùng tác giả

#Tag

cycladic hy lạp kiến trúc santorini trắng xanh

iDesign Must-try

Isamu Noguchi (Phần 1)
Isamu Noguchi (Phần 1)
Isamu Noguchi – một nghệ sĩ và nhà thiết kế Nisei tức là người Nhật thế hệ thứ hai (tại Mĩ và Canada) – đóng vai trò rất quan trọng…
ELLE Fashion Show 2023: Giao lộ thời trang & Kiến trúc
ELLE Fashion Show 2023: Giao lộ thời trang & Kiến trúc
Ngày 07/12/2023 – ELLE Fashion Show 2023 chính thức công bố chủ đề GIAO LỘ THỜI TRANG & KIẾN TRÚC sẽ diễn ra vào ngày 20/12/2023 tại Dinh Độc Lập,…
Kasaya - nhà hàng chay với thiết kế lấy cảm hứng từ vạt áo cà sa
Kasaya - nhà hàng chay với thiết kế lấy cảm hứng từ vạt áo cà sa
Công trình được xây dựng trên khu đất 20x20m của phố Hàng Than (Hà Nội), với 8 tầng, trong đó 4 tầng nhà hàng, 1 tầng khối phụ trợ –…
Copenhagen giải quyết vấn đề nóng lên toàn cầu với kiến ​​trúc chống chịu khí hậu
Copenhagen giải quyết vấn đề nóng lên toàn cầu với kiến ​​trúc chống chịu khí hậu
Với việc Copenhagen (thủ đô và cũng là thành phố lớn nhất của Đan Mạch) đăng cai Đại hội Kiến trúc sư Thế giới UIA, thành phố đặt mục tiêu…
Hội quán Quảng Đông: Không gian văn hoá mới được phục dựng giữa lòng phố cổ Hà Nội
Hội quán Quảng Đông: Không gian văn hoá mới được phục dựng giữa lòng phố cổ Hà Nội
Với diện tích lên tới 1800 m2, hội quán Quảng Đông vừa được phục dựng là một quần thể kiến trúc cổ kính, đặc sắc thể hiện nỗ lực bảo…
Hiếu Y: ‘Mình thấy hiếu kỳ với cách mọi người cảm nhận cái đẹp’
Hiếu Y: ‘Mình thấy hiếu kỳ với cách mọi người cảm nhận cái đẹp’
Sự rung cảm trước cái đẹp, cách mà con người thưởng thức hay những câu chuyện di sản – đời sống – con người làm cho Hiếu Y có những…