Tessellations là một kỹ thuật trong trang trí sử dụng các khối hình học để tạo nên họa tiết trang trí có tính lặp lại và thẩm mỹ cao, được cho rằng đã xuất hiện từ 4000 năm TCN.

Đọc bài viết Tessellations: Sự giao thoa của Toán học và Nghệ thuật.

Trải qua hàng ngàn năm hình thành và phát triển, tessellations dường như chưa bao giờ ngừng thể hiện nét quyến rũ của đứa con lai giữa Toán học và Nghệ thuật. Các nhà sáng tạo trên nhiều lĩnh vực ứng dụng từ xa xưa đến nay đã và đang cho ra đời những phân nhánh thú vị với Tessellations.

Sau đây, chúng ta sẽ cùng điểm qua những nghệ sĩ và công trình sáng tạo tiêu biểu về tessellation.

M. C. Escher

Nghệ sĩ thế kỷ 20 Maurits Cornelis Escher đã những tác phẩm đa chất liệu, thể nghiệm xung quanh quy luật thị giác và kỹ thuật tessellation. Khối sản phẩm đồ sộ của ông nhận được sự công nhận gần như ngay lập tức bởi các nhà khoa học và toán học.

Dù Escher không biết mấy về phần lý thuyết đã được các nhà toán học chứng minh hoàn chỉnh, thì hẳn các nhà toán học vẫn vô cùng hài lòng với người dùng Escher. Escher vừa tuân thủ nghiêm ngặt đầy nhiệt huyết 17 tổ hợp lại vừa khéo léo kết hợp với cảm hứng từ tự nhiên và kỹ thuật âm bản để tạo ra các tác phẩm nghệ thuật mê hoặc.

Một trong những điều thú vị về M. C. Escher đó là: giây phút khiến ông gắn kết với nghệ thuật tessellation là lần đầu ông đến thăm Cung điện Alhambra – như đã chia sẻ, đó là một trong những tác phẩm đồ sộ và kiểu mẫu về tessellations.

Koloman Moser

Nhiều thiết kế họa tiết nổi tiếng theo quy tắc tessellation từ nhà thiết kế Koloman Moser là một trong những tác phẩm phong trào trang trí tiên phong Art Nouveau. Là nhà sáng lập Ly Khai Vienna, Moser, như Escher, Koloman là một bậc thầy về tessellation. Khác với các họa sĩ, ông đặt năng lượng sáng tạo và sự nghiên cứu họa tiết của mình vào những ứng dụng thực tiễn, góp phần định hình thế giới thời trang ngày nay. Những họa tiết vải của ông đến tận nay vẫn là những thiết kế mang tính hiện đại.

Với tình yêu dành cho đường xoắn ốc, hoa, bọ, lá và hình khối hình học, những thiết kế tỉ mỉ sáng tạo bởi Moser đã trở nên rộng khắp các ngành sáng tạo ứng dụng như thiết kế thảm, poster, nội thất, bàn ăn, trang sức, tem thư, v.v.

Hans Hinterreiter

Tác phẩm của Hans Hinterreiter thường được mô tả là “trừu tượng” và “thị giác”. Hans sáng tạo trên chất liệu acrylics, temperas, vẽ tay và in, cùng với một đặc trưng không thể thiếu là cảm quan hoàn hảo về màu sắc, tạo ra những dòng chuyển mượt mà. Hans Hinterreiters tạo ra những hình khối của sự hài hòa, gợi sự thỏa mãn về thị giác, giống như một bản nhạc, có thể tách rời bạn khỏi hiện thực hay sự khao khát một thông điệp rõ ràng nào đó.

Kiến trúc

Tessellations có tính ứng dụng thầm lặng và rộng khắp trong thế giới kiến trúc: từ trang trí bề mặt đến xây dựng kết cấu.

Thành phố Lisbon bên bờ biển Đại Tây Dương có nhiều khu đi bộ được lát bằng gạch đá vôi nhỏ màu trắng và đen. Câu chuyện về những con đường tại Lisbon khá thú vị. Sau khi nghe nói về các nhóm đối xứng trong việc lát gạch, đích thân ông thị trưởng thành phố đã mời các nhà toán học của một trường đại học làm cố vấn để đảm bảo rằng tất cả các kiểu nhóm lát gạch khác nhau đều xuất hiện trên các khu đi bộ của Lisbon.

Các công trình kiến trúc cổ xưa cũng ghi nhận những bằng chứng sáng tạo vượt bật về tessellation, đặc biệt trong những công trình Hồi giáo: Cung điện Alhambra, các thánh đường Hồi giáo khắp nơi trên thế giới.

Nhiều công trình kiến trúc hiện đại và nổi tiếng được xây dựng dựa trên nguyên tắc của tessellations như kim tử tháp kính Louvre, tòa nhà Swiss Re Building.

Tessellations và Origami

Một biến thể từ đất nước của những điều không tưởng, tessellations đã du nhập và tạo ra một loại hình nghệ thuật Origami – Tessellations tại Nhật Bản. Bộ môn này được cho rằng được bắt nguồn từ nghệ sĩ người Nhật Shuzo Fujimoto từ những năm 1960. Đến nay, tessellations – origami được yêu thích và phát triển khắp thế giới với nhiều nghệ sĩ trẻ, giao thoa trong không gian 2D lẫn 3D.

Tessellations là một lĩnh vực thú vị và mê hoặc với những bộ não thích khám phá và yêu thích sự hoàn hảo. Trước khi thực hiện dịch và tổng hợp bài viết này, mình cũng đã từng một lần thử chơi tessellation theo hướng dẫn của một người bạn. Bằng cách cắt dán những hình học cơ bản từ giấy màu, kết quả không tệ và quá trình thì rất vui. Hy vọng, sau bài viết này bạn có thể tự mình khám phá tessellation trong một nhánh nào đó.

Tổng hợp và biên tập: Liu May