Bản sắc nghệ thuật của Việt Nam những năm 1930 được toả sáng trong tập chuyên khảo về Đông Dương vẽ bằng bút chì và thạch bản đến từ Trường Mỹ thuật Gia Định.

Năm 1935, kết hợp với một nhà xuất bản ở Paris, các sinh viên Việt Nam của École d’Art de Gia-Định ở miền Nam Việt Nam và giám đốc người Pháp Jules Besson đã phát hành một cuốn sách minh họa lộng lẫy mang tên Monographie Dessinée de l’Indochine (tạm dịch: Bộ Chuyên khảo bằng tranh vẽ về Đông Dương) nhằm cung cấp cho độc giả ở châu Âu với một “lát cắt của cuộc sống” ở thuộc địa xa lạ. 

“Monographie dessinée de l’Indochine” là một serie đồ sộ gồm 520 bức vẽ bằng bút chì, in li-tô và phần lớn đều tô màu. Nội dung tranh mô tả phong cảnh, cách sinh sống của dân nước ta vào khoảng đầu thập niên 1930. Nói chính xác thì có 4 bộ về xứ Bắc, 1 bộ về miền Trung, 6 bộ về miền Nam và 2 bộ về Cao Miên và Ai Lao.

Nhóm họa sĩ và thợ in Việt Nam đã cùng nhau đóng góp vào bộ sưu tập 240 tấm trong bộ sách này. Các nghệ sĩ được đào tạo tại các trường kỹ thuật do Pháp thành lập ở Việt Nam trong nửa đầu thế kỷ XX được tiếp xúc với nhiều truyền thống nghệ thuật – Trung Quốc, Nhật Bản, Pháp và Việt Nam truyền thống – với mục tiêu nuôi dưỡng nghệ thuật Việt Nam độc đáo. Sự đa dạng của Monographie cũng cho thấy tầm quan trọng của tính đa dạng hiện đại, khi các nghệ sĩ Việt Nam tích cực vay mượn, nhào nặn và biến đổi các loại hình nghệ thuật như một phương tiện tự đại diện của họ.

Trong sách có hàng trăm bức tranh tả thực được thực hiện rất công phu. Cuốn sách cực kỳ quý hiếm và có thể được xem như một cuốn từ điển về phong cảnh, cuộc sống, sinh hoạt, văn hóa, phong tục tập quán và tín ngưỡng, nghề thủ công, nông nghiệp, thương mại… của Việt Nam những năm đã qua.

Chuyên gia mỹ thuật Nguyễn Quang Tuấn chia sẻ rằng: “Cuốn sách đã nêu rõ lý do người Pháp thành lập Viện Viễn Đông Bác Cổ ở Việt Nam. Đó là vì họ nhận ra rằng nước ta có một cổ tự rất đáng trân trọng và cần được nghiên cứu về văn hóa. Những học giả chân chính của Pháp khi tìm hiểu về văn hóa Việt Nam luôn tìm thấy sự hấp dẫn. Bộ sách ảnh này là một minh chứng cho sự trân trọng đó”.

Biên tập: Belle