Cách li khỏi giới nghệ thuật, sự cô lập ở viện tâm thần ảnh hưởng đến tác phẩm của Van Gogh thế nào?

Người nghệ sĩ từng nói với em gái mình rằng sự cô lập “đôi khi rất khó để chịu đựng khi chúng ta coi nó là sự đày ải”, tuy nhiên đây là điều cần thiết “nếu chúng ta muốn thật sự làm việc.”

Bức tự họa của Vincent van Gogh, được vẽ trong bệnh viện tâm thần. Ảnh từ phòng triển lãm nghệ thuật quốc gia, Washington, DC.

Vincent Van Gogh đã từng sống 53 tuần tại bệnh viện tâm thần Saint-Paul-de-Mausole từ tháng 5 năm 1889 sau khi tự cắt đi tai mình. Ở đó ông ít tiếp xúc với cuộc sống hàng ngày bên ngoài và không hề liên hệ đến thế giới nghệ thuật. Sự cô lập này đã giúp đỡ hay cản trở ông thực hiện tác phẩm của mình?

Cuộc sống ở bệnh viện tâm thần, trước đó là tu viện nằm ở ngoại ô thị trấn nhỏ Saint-Rémy-de-Provence, vô cùng trái ngược với khoảng thời gian ở Paris, nơi Vincent đã từng sinh sống từ 1886 đến 1888 với anh trai Theo, quản lý phòng trưng bày nghệ thuật. Sau đó Paris trở thành thủ đô nghệ thuật của thế giới và là cái nôi của nhiều phong trào tiên phong. Vincent đã hợp tác với Toulouse-Lautrec, Degas, Pissarro, SignacSeurat cũng như Gauguin, người cộng sự với ông tại Yellow HouseArles. Paris là nơi mà Van Gogh bỏ đi màu sắc tăm tối của phong cách hội họa trước đó tại Hà Lan và đi theo ánh hào quang của phong trào chủ nghĩa Ấn Tượng.

Thiết kế poster cho Maison de Santé de Saint-Rémy-de-Provence (khoảng những năm 1880). Ảnh từ bảo tàng Van Gogh, Amsterdam.

Tại Saint-Paul-de-Mausole, Van Gogh thoát li hoàn toàn khỏi thế giới nghệ thuật. Trong khoảng thời gian 1 năm ông không tham khảo qua bất kì một bức họa nào. Tác phẩm duy nhất mà ông đề cập trong các lá thư của mình là bức chân dung người mẹ của cha trưởng tu viện và có thể ông cũng tạo tác phẩm khắc họa Conversion of st Paul trong nhà thờ tu viện.

Window at the Studio (1889) của Vincent van Gogh. Ảnh từ bảo tàng Van Gogh, Amsterdam (Vincent van Gogh Foundation).

Theo lời kể của các bệnh nhân ở Saint-Paul-de-Mausole, chỉ có 18 bệnh nhân nam ở đó lúc Van Gogh đến. Ông mô tả những người đàn ông này là “cộng sự đồng hành trong tình huống không may.” Hầu hết đều cảm thấy vô cùng bối rối và không ai có hứng thú với nghệ thuật. Sống trong cộng đồng nhỏ lẻ này, Van Gogh dành hầu hết thời gian để qua lại giữa 2 nơi yêu thích: phòng thầy tu mà ông được phép sử dụng để làm studio và khu vườn nơi ông có thể làm việc ngoài trời giữa thiên nhiên.

 Hospital at Saint-Rémy (1889) của Vincent van Gogh. Ảnh từ bảo tàng Armand Hammer, Los Angeles (Bộ sưu tập Armand Hammer, quà của Armand Hammer Foundation).

Khi khỏe mạnh, Van Gogh được cho phép ra ngoài trong vài giờ để vẽ tranh tại khu lân cận của nhà thương. Với khuôn viên nhà thương đặt trong bối cảnh tuyệt đẹp của rừng olive tại chân núi Les Alpilles, ông tìm thấy được cảm hứng từ vùng đất tinh hoa Provence.

The Olive Trees with Les Alpilles (1889) của Vincent van Gogh. Ảnh từ bảo tàng nghệ thuật hiện đại tại New York.

Không ngạc nhiên mấy, cuộc sống ở bệnh viện tâm thần vô cùng khó khăn đối với Vincent và không lâu sau đó ông đã rời đi. Ông đã viết cho người em gái của mình rằng cách ly “đôi khi rất khó để chịu đựng khi chúng ta coi nó là sự đày ải”, tuy nhiên đây là điều cần thiết “nếu chúng ta thật sự muốn làm việc.”

Đối với con đường phát triển nghệ thuật của mình, sự cô lập mà Van Gogh phải trải qua là yếu tố có phần may mắn. Nó đã đẩy ông ra khỏi vòng tròn phong trào tiên phong ở Paris, nguồn cảm hứng sâu sắc tại thời điểm trọng yếu trong quá trình phát triển phong cách nghệ thuật của ông – khi ông tìm kiếm một cách thức khác để thể hiện mình qua hội họa.

Tuy vậy sự cô lập này cũng có nhiều lợi ích. Khi có ít yếu tố làm phiền, ông có thể dành năng lượng của mình vào việc thực hiện tác phẩm, ít nhất là khi sức khỏe còn tốt. Ông không còn thói quen uống ở hàng quán hoặc đi thăm nhà thổ hai tuần một lần. Các bữa ăn được phục vụ đến bệnh nhân, vì thế ông cũng ít lo lắng về vấn đề này (vốn dĩ ông nấu ăn rất tệ). Dành hầu hết thời gian trong nhà thương và khu vườn, ông đã có thể thấu hiểu được thế giới tự nhiên ở mức độ vô cùng sâu sắc.

Irises (1889) của Vincent van Gogh, tại bảo tàng Paul Getty, Los Angeles.

Van Gogh kiểm soát thời gian của mình và biết chính xác điều bản thân muốn làm chính là vẽ tranh. Ông đã hoàn thành 150 bức tranh trong năm đó, không kể thời gian bị khủng hoảng thần kinh. Nếu thiếu đi hội họa, có lẽ ông đã phải chịu đựng khổ cực trong cuộc sống ở nhà thương đầy sỉ nhục.

Rời khỏi phong trào nghệ thuật đương thời ở Paris, Van Gogh đã chọn ra con đường riêng cho mình. Khi sống trong nhà thương ông đã phát triển nét cá nhân đặc trưng trong nghệ thuật của mình, không chịu tác động bởi những nghệ sĩ khác cùng thời và điều kiện thị trường lúc bấy giờ. Điều này cho phép ông được tự do đưa ra các quyết định nghệ thuật độc đáo, tạo nên một Van Gogh mà chúng ta yêu mến như bây giờ.

The Starry Night (1889) của Vincent van Gogh. Ảnh từ bảo tàng nghệ thuật hiện đại tại New York.

Bệnh viện tâm thần là nơi Van Gogh thực hiện nhiều tác phẩm vĩ đại nhất của mình trong hoàn cảnh vô cùng thách thức. Tại khu vườn và bên ngoài cánh cổng ấy, ông đã vẽ cây bách cao lớn. Bên cạnh đó cũng có rừng olive, một chủ đề trong buổi triển lãm vào năm tới tại bảo tàng Van Gogh ở Amsterdam và bảo tàng nghệ thuật Dallas. Cũng tại nhà thương này, ông đã hoàn thành 2 bức tự họa nổi tiếng nhất của mình.

Tuy vậy cuộc sống trở nên vô cùng khó khăn. Vào tháng 5 năm 1890, vài ngày trước khi ra khỏi viện, Vincent có viết cho Theo rằng: “Để hi sinh tự do của một người, đứng ngoài vòng xã hội và tạo nên tác phẩm duy nhất của mình mà không bị vướng bận hay phân tâm… Mọi thứ bắt đầu trở nên quá nặng nề với em.” Sau đó ông rời ngôi làng Auvers-sur-Oise ở phía bắc Paris. Cuộc sống của ông kết thúc trong bi kịch 10 tuần sau đó.

Các tin tức khác về Van Gogh

Cảnh sát Hà Lan vừa công bố hình ảnh trích xuất từ camera giám sát về tên trộm tác phẩm Khu vườn Parsonage tại Nuenen vào mùa xuân (1884) của Van Gogh tại bảo tàng Singer Laren vào ngày 30 tháng 3. Bức tranh được mượn từ bảo tàng Groninger. Những hình ảnh này được chiếu lên chương trình TV Opsporing Verzocht, cho thấy tên trộm thoát khỏi đó thông qua cửa hàng Singer Lauren, trên tay đang cầm một cây búa và tác phẩm của Van Gogh. Hình ảnh một chiếc xe máy và xe tải màu trắng cũng được công bố. Hiện chưa bắt được tên trộm nào đến thời điểm hiện tại.

Cảnh ăn trộm trên chương trình truyền hình Opsporing Verzocht.

*Martin Bailey là chuyên viên và người tình báo điều tra hàng đầu về Van Gogh cho The Art Newspaper. Bailey thực hiện công việc giám tuyển cho các buổi triển lãm tại phòng trưng bày nghệ thuật Barbican và Compton Verney/Phòng trưng bày nghệ thuật quốc gia Scotland. Ông cũng là đồng giám tuyển cho The EY Exhibition: Van Gogh and Britain (ngày 27 tháng 3 đến ngày 11 tháng 8 năm 2019). Ông đã viết một số quyển sách bán chạy nhất thời đó, bao gồm The Sunflowers Are Mine: The Story of Van Gogh’s Masterpiece (Frances Lincoln 2013, hiện có ở Anh Mỹ), Studio of the South: Van Gogh in Provence (Frances Lincoln 2016, hiện có ở Anh Mỹ ) and Starry Night: Van Gogh at the Asylum (White Lion Publishing 2018, hiện có ở Anh Mỹ ). Quyển sách mới nhất của ông là Living with Vincent van Gogh: The Homes & Landscapes that Shaped the Artist (White Lion Publishing 2019, hiện có ở Anh Mỹ ).

Tác giả: MARTIN BAILEY
Người dịch: Đáo
Nguồn: The Art Newspaper

Cùng tác giả

#Tag

isolation paintings van gogh vincent van gogh

iDesign Must-try

Bữa tối từ góc nhìn của Van Gogh sẽ trông như thế nào qua loại hình stop motion?
Bữa tối từ góc nhìn của Van Gogh sẽ trông như thế nào qua loại hình stop motion?
Được truyền cảm hứng từ bộ phim Loving Vincent với toàn bộ các khung hình là các bức vẽ tay, Clicker đã vẽ lên các vật dụng hàng ngày để…
/Tách Lớp/ Đi tìm ‘Linh hồn của Biển’ trong thế giới Edvard Munch
/Tách Lớp/ Đi tìm ‘Linh hồn của Biển’ trong thế giới Edvard Munch
“Tôi cố gắng đi tìm ý nghĩa cuộc sống của bản thân thông qua ngôn ngữ hội họa và tương tự làm sáng tỏ điều ấy cho những người xung…
Có gì bên trong thế giới rực rỡ sắc màu của Triển Lãm Van Gogh
Có gì bên trong thế giới rực rỡ sắc màu của Triển Lãm Van Gogh
Với những ai yêu thích các bức họa của Van Gogh, chắc hẳn họ sẽ không quên được những trải nghiệm mãn nhãn tại các triển lãm chìm đắm hoành…
Điểm tin nghệ thuật thế giới tháng 9/2021
Điểm tin nghệ thuật thế giới tháng 9/2021
Làm thế nào giải quyết một khoản nợ khổng lồ mà không phải dùng đến tiền? Hay ‘Cách để nổi bật giữa đám đông mà không cần lộ mặt?’ –…
/Tách lớp/ Wheat Field with Cypresses - Miền quê nước Pháp trong đôi mắt nhiệm màu của Van Gogh
/Tách lớp/ Wheat Field with Cypresses - Miền quê nước Pháp trong đôi mắt nhiệm màu của Van Gogh
” Một ánh nhìn giống như chúng ta lướt mắt qua tấm cửa kính ô tô trên hành trình dài, rất ít đường thẳng, nó được xây dựng thành các…
Tận thế trong tranh của Stamatis Laskos: Mỗi tác phẩm là một trang nhật ký của vô thức
Tận thế trong tranh của Stamatis Laskos: Mỗi tác phẩm là một trang nhật ký của vô thức
Những nhân vật cao lớn với các chi và thân thon dài, méo mó, sống trong những hiện thực bí ẩn đã được lột tả chân thực qua ngòi cọ…