Lĩnh vực nghệ thuật ở Việt Nam đang trên đà phát triển vượt bậc, trở thành một cộng đồng nhộn nhịp và đa dạng, với 2 trung tâm chính là Hà Nội và TP.HCM. 

Thời gian gần đây, nghệ sĩ Việt đã mang tác phẩm và tâm hồn mình vươn ra quốc tế bằng những sự kiện và triển lãm, được cộng đồng quốc tế công nhận và tán dương bởi chiều sâu trong thiết kế và phương pháp tái hiện lịch sử độc đáo.

Dưới đây là danh sách những nghệ sĩ nổi bật nhất đến từ Việt Nam:

1. Lê Quang Đỉnh

Lê Quang Đỉnh, sinh năm 1968 ở Hà Tiên, Việt Nam. Ông theo gia đình sang Mỹ khi còn rất trẻ. Tác phẩm của ông được trưng bày trong những tổ chức danh tiếng như MoMA ở New York, bảo tàng Mỹ Thuật ở Houston, Whitechapel Gallery ở Luân Đôn và dOCMENTA(13) ở Kassel và nhiều nơi khác. Năm 2015, bảo tàng nghệ thuật Mori ở Tokyo đã tổ chức buổi triển lãm để hồi tưởng những tác phẩm của ông. Hiện nay, ông đang sinh sống và làm việc tại thành phố Hồ Chí Minh, cũng là nơi ông đồng sáng lập ra cộng đồng nghệ thuật đương đại phi lợi nhuận Sàn Art vào tháng 10 năm 2007.

Tác phẩm của Lê Quang Đỉnh là sự kết hợp giữa những dữ liệu thu nhặt từ truyền thông và kĩ thuật photo-weaving (tạm dịch: tranh đan). Ông khai thác kí ức của bản thân bên cạnh các yếu tố về chính trị và lịch sử của dân tộc. Tác phẩm đào sâu vào quá khứ để hé lộ những bí mật bị lãng quên, những kí ức bị chối từ, những điều bị bỏ rơi trong lịch sử và những năm tháng nền kinh tế Việt Nam bắt đầu phát triển nhanh chóng.

Trong dự án chủ đạo tại PPOW Gallery ở New York, ông không đề cập nhiều đến bản thân mà chỉ tập trung vào việc trải nghiệm nghệ thuật, khám phá giới hạn của ngành nhiếp ảnh.

Công trình nghệ thuật của Lê Quang Đỉnh có thể được tìm thấy tại Museum of Modern Art (MoMA), 11 West 53 Street, New York, NY, USA, +1 212 708-9400.

Tác phẩm ảnh đan dệt “Từ Việt Nam tới Hollywood” lấy cảm hứng từ bộ phim Người Mỹ trầm lặng.

2. Jun Nguyen – Hatsushiba

Jun Nguyen – Hatsushiba, sinh năm 1968, mang trong mình hai dòng máu Việt – Nhật. Ông sinh ra tại Tokyo và học tập tại Mỹ. Tác phẩm của ông được trưng bày tại bảo tàng nghệ thuật Mori (Tokyo, Nhật Bản), bảo tàng d’Arte Contemporanea (Rome, Ý), Kunsthalle Wien (Viên, Áo), nhà trưng bày Freer and Sackler (Washington, Hoa Kỳ) và trong buổi triển lãm nhìn lại tác phẩm ở quá khứ tại Manchester Art Gallery cùng vô số những nơi khác trên thế giới. Ông sinh sống ở Mỹ và làm việc luân phiên giữa Mỹ và thành phố Hồ Chí Minh.

Những tác phẩm truyền thông của Nguyen-Hatsushiba nêu lên vấn đề của quá trình toàn cầu hóa, quốc tế hóa cùng những ảnh hưởng của chúng đến xã hội và văn hóa. Memorial Project Nha Trang là công trình nghệ thuật ông từng thực hiện tại Việt Nam vào năm 2001. Video từ dự án ghi lại cảnh bờ biển Nha Trang cùng những ngư dân đang kéo xích lô dưới nước, tượng trưng cho sự ảnh hưởng của truyền thống và lịch sử (hình ảnh chiếc xích lô) trong quá trình chuyển giao toàn cầu hóa đầy khó khăn. Những yếu tố liên quan đến vai trò của Mỹ đối với quá khứ và hiện tại của Việt Nam cũng được thể hiện rõ ràng qua từng tác phẩm.

Công trình nghệ thuật của Jun Nguyen-Hatsushiba có thể được tìm thấy tại Solomon R. Guggenheim Museum, 1071 Fifth Avenue, New York, NY, USA, +1 212 423 3575.

Tác phẩm The Garden of Globes, Jun Nguyen.

Hình ảnh dự án TOWARDS THE COMPLEX – FOR THE COURAGEOUS, THE CURIOUS AND THE COWARDS, 2001 bởi Jun Nguyen.

• Phở Việt trong con mắt của nghệ sĩ nước ngoài

3. Tiffany Chung

Tiffany Chung, sinh năm 1969 ở Đà Nẵng, hiện sinh sống và làm việc tại thành phố Hồ Chí Minh. Bà tốt nghiệp trường Đại học California, Santa Barbara với tấm bằng cử nhân nghệ thuật – BFA ngành nhiếp ảnh và thạc sĩ nghệ thuật – MFA ngành Studio Art năm 2000. Công trình của bà có sức ảnh hưởng nhất định và được trưng bày tại những tổ chức trên toàn thế giới, có thể kể đến như buổi triển lãm Disrupted Choreographies tại Musée d’Art Contemporain Nîmes và My Voice Would Reach You tại Bảo tàng Mỹ Thuật ở Houston, Texas. Năm 2013, bà được mời tham dự Sharjah Biennale, được tổ chức và giám sát bởi Yuko Hasegawa, quản lý chính tại Bảo tàng nghệ thuật Mori, Tokyo.

Các tác phẩm của bà phá bỏ sự chia cách giữa nhân chủng học, xã hội học và nghệ thuật; đi sâu vào nghiên cứu và tìm hiểu quá trình đô thị hóa cùng mối tương quan với lịch sử và văn hóa. Đồng thời bà cũng phân tích sự thay đổi về vị trí địa lí và sự tăng giảm do tác động của sự đối chọi, di cư, công nghiệp hóa, thiên tai, ảnh hưởng thời tiết và con người. Bà khám phá ra thứ được gọi là ‘địa tâm học’ – psychogeographies của một vị trí để phản ánh mối quan hệ đa tầng lớp giữa vị trí, bản đồ và kí ức.

Công trình nghệ thuật của Tiffany Chung có thể được tìm thấy tại Tyler Rollins Fine Art, 529 West 20 Street, 10W, New York, NY, USA, +1 212 229 9100 và Galerie Quynh, 65 De Tham, District 1, Ho Chi Minh City, Vietnam, +84 8 38368019.

Tiffany Chung, dự báo đường đi của lũ lụt 2050, theo báo cáo của ADB & ICEM, 2013, chất liệu mực in vi chất, mực dạng gel, dầu và vellum trên giấy, khổ 110 x 70 cm, ảnh minh họa tại Galerie Quynh. 

Tác phẩm “Stored in a jar: monsoon, drowning fish, color of water, and the floating world”, 2010–2011 bởi Tiffany Chung.

4. Nguyễn Mạnh Hùng

Nguyễn Mạnh Hùng sinh năm 1976 ở Hà Nội và hiện đang làm việc tại thành phố Hồ Chí Minh. Trong những năm gần đây, ông đã thu hút được sự chú ý của cộng đồng quốc tế khi tham gia một số triển lãm danh tiếng như 2012 Asia Pacific Triennial of Contemporary Art tại Queensland Art Gallery, Brisbane và Musée d’Art Contemporain du Val-de-Marne năm 2014.

Làm việc với nhiều thể loại như nghệ thuật sắp đặt, vẽ và điêu khắc, ông đã đặt ra những vấn đề liên quan đến cuộc sống và xã hội đương đại Việt Nam cũng như nhiều khía cạnh về bề dày lịch sử và văn hóa. Đương đầu với dư luận và truyền đạt thông qua tính biểu tượng, phương pháp nghệ thuật của ông bị ảnh hưởng sâu sắc bởi yếu tố siêu thực. Là con trai của phi công máy bay chiến đấu phản lực, ông thường xuyên khắc họa hình ảnh máy bay trong những tác phẩm của mình, thổi vào đó tính nhân hóa như trong tác phẩm sắp đặt “Go to Market” năm 2013 – một phần của buổi triển lãm cá nhân One Planet tại Galerie Quynh năm 2013.

Tác phẩm “Go to market” thể hiện hình ảnh máy bay phản lực đang mang những túi ni-lông hàng hóa trên cánh – một hoạt động thường ngày của con người – nhằm xoa dịu hiện thực chiến tranh và bạo lực (chiếc phản lực) bằng hành động vui tươi và chất chứa hi vọng (đi chợ). Ông muốn phê phán hiện thực tàn khốc của chế độ độc tài với sự vui tươi và dí dỏm, điều này khiến ông trở nên khác biệt so với những thế hệ nghệ sĩ đi trước.

Công trình nghệ thuật của Nguyễn Mạnh Hùng có thể được tìm thấy tại Galerie Quynh, 65 De Tham, District 1, Ho Chi Minh City, Vietnam, +84 8 38368019.

Nguyễn Mạnh Hùng, tác phẩm Until the lake is full, 2014, tranh sơn dầu, 30.5 x 40.5 cm, ảnh minh họa từ Galerie Quynh. 

Tác phẩm “Go to Market”, Nguyễn Mạnh Hùng.

5. Danh Võ

Danh Võ, sinh năm 1975 ở Bà Rịa, Việt Nam. Ông rời quê hương khi còn rất nhỏ để định cư tại Đan Mạch. Hiện tại ông sinh sống ở Berlin. Võ là một trong những nghệ sĩ Việt Nam nổi tiếng nhất trên trường quốc tế, tác phẩm của ông được trưng bày trong nhiều tổ chức như Bảo tàng Nghệ thuật hiện đại thành phố Paris, Phòng trưng bày Quốc gia Đan Mạch và Bảo tàng Stedelijk ở Amsterdam. Năm 2012, ông nhận giải Hugo Boss danh giá với hàng loạt những buổi triển lãm nối tiếp nhau tại Guggenheim ở New York; đồng thời ông cũng tham gia vào vô số hội thảo và sự kiện lớn, tiêu biểu là buổi triển lãm Venice về Đan Mạch năm 2015. 

Ông tạo ra những tác phẩm nói về sự nhận dạng và quan hệ gắn bó, ảnh hưởng bởi văn hóa Việt Nam. Với những tài liệu cũ xưa, hình ảnh, công trình của những nghệ sĩ khác, các món đồ cổ và kỉ vật, ông xây dựng nên những tác phẩm nghệ thuật với hiểu biết cá nhân và hoàn cảnh lịch sử. Những nét văn hóa Mỹ cũng được thể hiện rõ ràng trong các tác phẩm mới nhất, qua đó chỉ ra nét tương đồng giữa đất nước ông đang sinh sống và nguồn cội Việt Nam.

Trong tác phẩm We The People (2010-2012), ông chia nhỏ bức tượng Nữ thần Tự Do và ghép những mảnh rời rạc với 15 quốc gia trên toàn thế giới. Buổi triển lãm cá nhân tại Marian Goodman ở New York năm 2013 tập trung vào ảnh hưởng của Robert McNamara, Bộ trưởng bộ Quốc phòng Hoa Kỳ, ‘kiến trúc sư’ của chiến tranh Việt Nam, mở ra câu chuyện về sự sẻ chia và tách biệt trong lịch sử.

Công trình nghệ thuật của Danh Võ có thể được tìm thấy tại Marian Goodman Gallery, 24 West 57th Street, New York, NY, USA, +1 212-977-7160.

Một phần tác phẩm “We The People”, Danh Võ.

Tác giả: C.A. Xuan Mai Ardia
Người dịch: Đáo
Nguồn: Theculturetrip