Đây là cách chúng tôi muốn chứng minh với thế giới rằng chúng ta có thể có thêm không gian cho đô thị một cách rất bền vững. Xây dựng trên mặt nước rất khó nhưng hoàn toàn khả thi.

Con sông NieuweMaas chảy qua thành phố Rotterdam là nơi có những bãi cát ven bờ, những bến cảng tấp nập và sớm thôi cả một trang trại nổi với cả một đàn bò tung tăng trên mặt nước. Công ty phát triển nhà đất Beladon ở Hà Lan chính là tác giả của trang trại tưởng chừng như chỉ có trong những bộ phim khoa học viễn tưởng ấy.

Trang trại nổi dành cho bò tại Hà Lan

Dự án xây dựng trang trại nổi đã có từ vài năm trước nhưng chỉ gần đây nó mới được cấp phép xây dựng. Mùa hè này, phần nền móng bê tông khổng lồ nặng 900 tấn đã được đưa từ miền Bắc Hà Lan tới vị trí xây dựng tại cảng Merwehaven bằng xà lan. Hiện tại khu trang trại vẫn còn khá trống trải nhưng theo Peter và Minke van Wingerden, đồng sở hữu của Beladon, thì nơi này sẽ sớm trở thành một khu chuồng công nghệ cao, nhiều tầng dành cho 40 con bò giống Meuse Rhine Issel.

Cũng theo lời Peter thì lợi ích của những con vật này là ưu tiên hàng đầu khi họ thiết kế nên trang trại này. Nhóm thiết kế đã nhờ đến sự trợ giúp của một người nông dân trong suốt quá trình làm việc để lựa chọn ra những vật liệu, mức nhiệt độ, hệ thống cho ăn và những phần khác trong thiết kế sao cho thân thiện với loài bò nhất. 

Khi hoàn thành, trang trại này thậm chí còn có một khu vườn dành cho bò ở trên nóc với những cây rậm lá, cây bụi nhân tạo và những dây thường xuân để cho đàn bò có bóng mát nghỉ ngơi. Sàn sẽ dùng vật liệu mềm để tạo ra cảm giác tự nhiên cũng như thấm nước tiểu của bò, giảm lượng phát thải amoniac. Phân bò sẽ có robot dọn hoàn toàn tự động.

Việc vắt sữa sẽ do robot đảm nhận để đảm bảo lịch vắt sữa linh hoạt nhất cho lũ bò. Năng suất dự tính đạt được là khoảng 800 lít sữa mỗi ngày. Sữa thu được sẽ được xử lí ở tầng dưới rồi bán quanh khu vực.

Trong lúc ‘rảnh rỗi’ lũ bò có thể đi dạo quanh khu sàn rộng hơn 111 mét vuông này, xem xét phần cỏ khô thu thập tại địa phương hay phóng tầm mắt xuống bến cảng phía dưới. Minke cho biết. “Những con bò này sẽ có một tầm nhìn tuyệt đẹp xuống bến cảnh Rotterdam. Trang trại có ba tầng và lũ bò sẽ ở tầng trên cùng.” Tất nhiên khi chán nhìn sóng nước, lũ bò hoàn toàn có thể đi xuống một khu vực đồng cỏ ở mặt đất để nghỉ ngơi.

Hãy cho thành phố một cơ hội trở nên bền vững hơn

Mục đích của những người thực hiện dự án này là để chứng minh rằng các thành phố có thể trở nên bền vững hơn hiện nay. Trong một thế giới nơi số lượng cư dân thành thị tăng lên nhanh chóng, nhu cầu về không gian, thực phẩm tươi và cùng với đồ là không gian tạo ra thực phẩm cũng ngày càng lớn. Nhưng lấy đâu ra chừng đó không gian ở các đô thị. Theo Peter thì chúng ta có thể tạo ra phần không gian còn thiếu ấy.

“Tôi đến từ Hà Lan nên nơi đầu tiên tôi sẽ nghĩ đến chính là các vùng nước. Có rất nhiều không gian như vậy ở gần các thành phố dành cho việc xây dựng nhà ở hay sản xuất đồ ăn. Đây là cách chúng tôi muốn chứng minh với thế giới rằng chúng ta có thể có thêm không gian cho đô thị một cách rất bền vững. Xây dựng trên mặt nước rất khó nhưng hoàn toàn khả thi”.

Peter và Minke có ý tưởng này từ năm 2012 khi đang thực hiện một dự án ở New York, đúng lúc cơn bão Sandy đổ bộ, và nước bao phủ những con đường, hệ thống tài điện ngầm và đường hầm khiến hệ thống giao thông ở Manhattan tê liệt.

Hunts Point nơi có hệ thống cung cấp thực phẩm lớn nhất thành phố cũng không tránh khỏi cảnh tượng tương tự. Xe tải không vào hay ra khỏi khu vực này được nên chỉ sau hai ngày, chẳng còn lại chút đồ tươi sống nào trên các kệ hàng nước. Lúc này, Peter và Minke nhận thấy sự lệ thuộc của các đô thị vào nguồn cung cấp thức ăn từ bên ngoài đến mức nào.

Trong hoàn cảnh hỗn loạn ấy cũng là lúc họ nghĩ về một phương pháp sản xuất thực phẩm tươi tại chỗ, thích ứng được với khí hậu. Và họ nghĩ tại sao không làm điều đó trên mặt nước.

Ngày càng có nhiều công trình nổi được ra đời nhằm đối phó với những cơn bão. Nhờ nổi được nên những công trình này có thể lên xuống cùng với mực nước và thoát khỏi thảm họa. Beladon đã tham gia xây dựng nhiều dự án ở những khu vực nhiều bão nên việc xây dựng một trang trại nổi chống bão cũng thuộc lĩnh vực chuyên môn của công ty.

Nhưng việc tạo ra một kết cấu cung cấp thực phẩm nổi khi có bão không phải khía cạnh bền vững duy nhất mà nhóm thiết kế hướng tới. Họ muốn giảm lượng rác thải trang trại tạo ra khi vận hành ở quy mô cả thành phố.

Peter chia sẻ rằng: “Trước đây, việc tống khứ hết rác ra một khu vực xa thành phố là điều quá phổ biến nên chẳng ai để tâm đến giá trị của rác thải cả. còn bây giờ những gì chúng ta đang làm là sử dụng rồi tái sử dụng: tái chế rác để biến chúng thành các vật liệu mới với những tính năng mới.”

Để đạt được mục tiêu bền vững này, trang trại sẽ sử dụng các loại bã ngũ cốc từ các cơ sở sản xuất bia ở địa phương, cắt cỏ từ sân golf và sân vận động hay thậm chí là vỏ khoa tây thừa. Đàn bò sẽ ăn những loại rác này để sản xuất ra những dòng sữa tươi ngon cho thành phố. Bên cạnh đó, trang trại cũng sẽ thu gom phân bò để làm phân bón cho trang trại, thậm chí là cung cấp những nơi khác ở Rotterdam.

Ngay trong chính trang trại sẽ có một khu trồng cỏ dùng ánh sáng đèn LED để cung cấp thức ăn cho bò. Bên cạnh khu chế biến sữa, sẽ có cả một khu xử lý và lọc nước để dùng trong quá trình vận hành nơi này. Phân và nước tiểu của bò cũng được xử lý để làm phân bón và năng lượng cho các hoạt động của trang trại, thậm chí là bán đi nếu dư thừa.

“Đây là hình dung của chúng tôi về cách một thành phố vận hành theo vòng tròn: các chất dinh dưỡng sẽ được giữ lại và xoay vòng trong thành phố bằng việc sử dụng rồi tái sử dụng.” Peter chia sẻ.

Dù cho dự án này mới chỉ dừng lại ở quy mô một trang trại nhỏ nhưng những người thực hiện dự án này nhìn thấy tiềm năng lớn hơn sau đó. Trang trại nổi này có thể được dùng như một bản mẫu, một phòng thí nghiệm sống, để từ đó nhân rộng mô hình ra nhiều thành phố khác trên thế giới.

Peter tin rằng: “Xây dựng trên nước hoàn toàn có thể áp dụng ở nhiều quy mô khác nhau. Mô hình này cũng có tính di động cao nên chúng ta có thể dễ dàng di chuyển chúng đến nơi cần thiết.”

Tuy nhiên không phải ai cũng thích thú với ý tưởng này. Những thách thức đối với trang trại nổi không chỉ là chuyện giấy phép hay mùi khó chịu nó có thể gây ra mà còn là làm sao để cộng đồng hiểu được tính cấp thiết của vấn đề.

“Con người chưa thấy biến đổi khí hậu đáng sợ vì tác động của nó diễn ra từ từ. Chúng ta thấy lũ lụt mỗi ngày trên truyền hình nhưng thường là ở nơi nào đó xa xôi. Nhưng chúng ta cần nghĩ đến tương lai và hành động vì tương lai 10, 20 năm sau ngay từ bây giờ. Chúng ta cần thấy trách nhiệm của mình đối với tương lai của con cháu mình.”

Peter van Wingerden

Vì lí do này mà Peter và Minke hi vọng sẽ có thể dùng trang trại nổi của mình như một địa điểm giáo dục dành cho bất kì ai hiếu kì. Bằng cách đó, những người thực hiện dự án muốn nâng cao nhận thức của cộng đồng và tầm quan trọng của thực phẩm tươi và được trồng theo hướng bền vững, cũng như kết nối con người và quá trình sản xuất lương thực cho chính họ, theo một cách mới mẻ và trực tiếp hơn.

Nguồn: Atlas Obscura và Beladon
Dịch: Xanh Va
Ảnh: Beladon

• Thăm trang trại Cầu Đất qua bao bì trà của thương hiệu
• Hiếu – Tùng: Bộ đôi gieo mầm xanh giữa lòng Hà Nội
• Nhà kính trồng rau kiểu mới giúp người nông dân Ấn Độ đối phó với biến đổi khí hậu