“Bạn sẽ không có được phong cách riêng nếu chỉ mải mê bắt chước tôi hay bất kỳ ai khác. Tôi chỉ hi vọng rằng những gì tôi làm có thể truyền cảm hứng cho người khác mà thôi, tôi không muốn biến nó thành ‘chuẩn mực bắt buộc’ cho tất cả các nhà làm phim khác”.

Đến với bài viết ngày hôm nay, cùng lắng nghe những lời chia sẻ, tâm sự cũng như kinh nghiệm của Roger Deakins, một trong những nhà quay phim vĩ đại nhất lịch sử điện ảnh. Hi vọng bạn sẽ học được thứ gì đó hữu ích trong 10 lời khuyên của “tay máy vàng” này.

Kỹ thuật điện ảnh hay kỹ thuật quay phim (tiếng Pháp: cinématographie – xuất phát từ tiếng Hy Lạp κίνημα – kínēma có nghĩa là chuyển động, còn γράφειν – gráphein có nghĩa là ghi lại) là môn nghệ thuật hoặc khoa học về kỹ thuật hình ảnh động. Đó là kỹ thuật quay phim, bao gồm cả việc ghi lại hình ảnh và quá trình phát triển bộ phim. Người đạo diễn hình ảnh (cinematographer), vốn đảm nhiệm hầu hết các công việc liên quan tới kỹ thuật điện ảnh, cũng có thể coi là cộng tác viên hình ảnh chính của đạo diễn.

– Thông tin thêm từ Wikipedia –

Hầu hết những chuyên gia trong ngành điện ảnh đều đã quen thuộc với ông. Nếu như bạn chưa biết, thì Roger Deakins đã giành được 13 đề cử Oscar cho các tác phẩm của mình trong các bộ phim như Shawshank Redemption, A Beautiful Mind, Skyfall, và hầu hết các bộ phim của anh em nhà Coen kể từ Barton Fink. Và tới năm 2018, Blade Runner 2049 là cột mốc đánh dấu khoảnh khắc nhà quay phim 68 tuổi lần đầu bước lên sân khấu nhận tượng vàng Oscar.

Quá trình sản xuất ‘bom tấn’ Skyfall

Và thật may cho chúng ta, Deakins là một người thích kết nối và chia sẻ kinh nghiệm bất cứ khi nào có dịp. Ông ấy có hẳn một trang forum riêng thường trả lời câu hỏi cũng như chia sẻ những mẹo và lời khuyên cực kỳ bổ ích. Những kỹ thuật viên điện ảnh trên thế giới thường quy tụ tại đây với mong muốn được lắng nghe kinh nghiệm từ nhà quay phim tài ba này.

Chúng tôi đã tổng hợp một vài lời khuyên có lẽ sẽ rất hữu dụng cho dự án sắp tới của bạn đấy.

1 – Tham gia dự án một cách có chọn lọc

Trước khi bắt đầu một dự án, hãy đảm bảo bạn có đủ khả năng để hoàn thành nó. Đồng thời hãy chắc chắn rằng bạn có thể đặt trọn vẹn niềm tin vào dự án này. Hãy lựa chọn kỹ lưỡng những dự án sẽ tham gia, vì bạn sẽ gắn bó với nó trong một khoảng thời gian dài đấy. Dưới đây là trích dẫn của ông trong bài phỏng vấn với BBC:

“Tôi là một người khá là khó tính trong việc lựa chọn dự án làm việc. Nhưng thường thì tôi có hứng thú với những kịch bản xoay quanh nhân vật, tôi không thích tham gia dự án phim hành động cho lắm. Điều quan trọng là bạn phải lựa chọn dự án để tham gia một cách cẩn thận. Vì bạn sẽ phải gắn bó với một bộ phim trong một khoảng thời gian dài.”

2 – Tầm quan trọng của Lighting (kỹ thuật chiếu sáng)

Kỹ thuật Lighting hoàn hảo trong No Country for Old Men

Lighting là yếu tố then chốt trong Kỹ thuật điện ảnh. Cách sắp xếp ánh sáng sẽ ảnh hưởng lớn tới phản ứng của người xem. Roger Deakins đã từng nói rằng lighting tốt bắt đầu từ kịch bản. Hãy luôn nhớ về điều này khi lựa chọn màu sắc và ánh sáng. Hãy thảo luận về cảnh quay với đạo diễn và tìm ra điều mà họ muốn truyền tải tới khán giả.

“Một mặt, bạn cần đánh sáng bối cảnh để mọi người có thể nhìn thấy diễn viên – nhưng hơn hết, bạn đang tạo ra cảm xúc, bạn đang tạo ra một thế giới nơi diễn viên và khán giả đắm chìm trong đó. Lighting là một trong những khía cạnh quan trọng nhất của bất kì bộ phim nào.”

3 – Chớp lấy mọi khoảnh khắc

Khi bắt tay vào làm phim tài liệu, bạn phải thực sự nhanh nhạy. Bạn phải chớp lấy khoảnh khắc và quay lại bất cứ lúc nào. Điều này thực sự đã giúp cho Roger Deakins toả sáng trong suốt sự nghiệp của mình.

“Bạn phải làm việc với nguồn sáng cố định và tạo ra những thước phim đẹp với tất cả những gì bạn có. Điều này sẽ dạy bạn cách phản ứng nhanh trong việc dựng khung hình, chọn góc quay và đọc vị tình huống – hãy dự đoán tất cả những gì sắp diễn ra ngay trước mắt bạn.”

4 – Bám sát nhân vật và cốt truyện

Jeff Bridges trong bộ phim True Grit

Bạn không nhất thiết phải làm mọi người trầm trồ kinh ngạc về kỹ thuật của mình trong mỗi cảnh quay. Đôi khi bạn cần dừng lại và trung thành với những quy tắc căn bản, hãy để cho nhân vật và cốt truyện làm nhiệm vụ dẫn lối cho khán giả.

“Không có gì tệ hơn là một cú máy khoe mẽ kĩ thuật hoặc cách lighting nhằm lôi kéo sự chú ý của khán giả. Bạn có thể thốt lên, “Chà, cảnh quay này thật tuyệt vời” hay bộ phim này quay đẹp quá, ảo quá hay gì đó đại loại vậy chẳng hạn. Nhưng điều đó đôi khi hoàn toàn dư thừa và không cần thiết – bạn đã tự cách ly mình khỏi bộ phim, lo chăm chút cho vẻ bề ngoài hơn là những gì cốt lõi bên trong, và dường như bạn đã quên mất nhân vật và câu chuyện của toàn bộ dự án.”

5 – Không thoả hiệp với diễn xuất của diễn viên

Một cảnh trong phim Prisoners

Đây giống như là phiên bản mở rộng của lời khuyên bên trên vậy, nhưng do tầm quan trọng của nó mà tôi phải chia nó ra thành một mục riêng trong danh sách này. Ý chính của nó là: Không thoả hiệp với diễn xuất của diễn viên để có một cảnh quay hoàn hảo.

Thay vào đó, hãy nắm bắt diễn xuất tự nhiên nhất mà diễn viên có. Bạn sẽ nhận ra rằng một diễn xuất tuyệt vời có thể che đi khuyết điểm trong cú quay của bạn.

“Nhìn chung, một bộ phim có thể trông thật tệ nhưng vẫn rất hay bởi vì diễn xuất xuất sắc của diễn viên. Một diễn xuất tốt có thể che đậy một cú máy tồi. Hãy ghi nhớ điều đó.”

Nhà làm phim huyền thoại Terrence Malick nổi tiếng với việc nắm bắt diễn xuất của diễn viên. Ông ấy và Đạo diễn hình ảnh Emmanuel Lubezki đã cho phép dàn diễn viên của bộ phim The Tree of Life diễn xuất một cách tự do và sau đó quay lại những cảnh nào mà họ thấy cần. Có một vài cảnh diễn viên phải diễn theo kịch bản, nhưng hầu hết các cảnh còn lại đều được thực hiện theo phong cách cinema-verite (phong cách làm phim tài liệu hiện thực – người dịch)

6 – Xây dựng phong cách riêng

Deakins trên phim trường của The Village

Có lẽ bạn sẽ có một hoặc hai nhà làm phim yêu thích phải không? Nhưng hãy nhớ đừng mãi bắt chước theo phong cách của họ. Hãy ứng dụng kỹ thuật của họ vào phong cách riêng của mình trong quá trình làm việc.

“Bạn sẽ không có được phong cách riêng nếu chỉ mải mê bắt chước tôi hay bất kỳ ai khác. Tôi chỉ hi vọng rằng những gì tôi làm có thể truyền cảm hứng cho người khác mà thôi, tôi không muốn biến nó thành ‘chuẩn mực bắt buộc’ cho tất cả các nhà làm phim khác”.

7 – Đừng quá lậm vào công nghệ, hãy nhớ rằng bạn đang kể một câu chuyện

Deakins trên trường quay Blade Runner 2049

Những nhà làm phim lúc nào cũng phải cập nhật những công nghệ mới nhất. Nhưng có một thứ còn quan trọng hơn bất kỳ công nghệ hay trang thiết bị hiện đại nào: câu chuyện. Nếu bạn không có một câu chuyện hấp dẫn thì tất cả những cảnh quay đẹp tuyệt kia cũng trở nên vô nghĩa mà thôi.

“Tôi biết rằng kỹ xảo hình ảnh là cực kỳ quan trọng, bởi vì suy cho cùng đây là ngành công nghiệp điện ảnh mà, tất cả đều xoay quanh những thước phim thôi. Nhưng đồng thời hãy nhớ rằng, đừng suốt ngày chỉ biết cắm đầu vào máy quay. Bạn còn phải biết mài dũa kỹ năng mỗi ngày, và quan trọng hơn hết là cách mà bạn triển khai cốt truyện nữa.”

Triết lý này của Roger Deakins đã được ông nhắc đến trong rất nhiều dịp – rằng việc kể chuyện là cực kỳ quan trọng với vai trò là một giám đốc hình ảnh. Ông cũng nói rằng mặc cho công nghệ có thay đổi thế nào đi nữa thì cách mà ông dựng khung hình và kể chuyện vẫn chưa bao giờ thay đổi. Đây là một bài học quý giá cho bất cứ ai đang theo đuổi ngành điện ảnh.

8 – Hãy chọn địa điểm một cách khôn ngoan

Deakins trên trường quay A Serious Man

Địa điểm. Nơi mà bạn quyết định quay một cảnh phim đóng vai trò rất quan trọng cho toàn dự án. Nếu kinh phí của bạn quá eo hẹp, việc lựa chọn địa điểm một cách tối ưu sẽ là chìa khoá cho bạn. Nhưng ngay cả khi bạn có kinh phí khổng lồ đi chăng nữa, bạn vẫn phải nhớ tới lời khuyên này. Việc lựa chọn địa điểm cũng sẽ quyết định xem bạn nên xài len gì cho các thiết bị quay chụp, chiếu sáng ra sao, góc quay như thế nào.

“Lựa chọn địa điểm đóng vai trò quan trọng nếu như hầu bao của bạn không được rủng rỉnh cho lắm. Bạn có thể xem qua những bộ phim của Terry Malick. Họ sử dụng các tài nguyên nhân tạo một cách rất tối ưu.”

9 – Bộ phim là của Đạo diễn

Đầu tiên và trên hết, những kỹ thuật viên hình ảnh cần biết rằng làm phim là một công việc nghệ thuật đòi hỏi sự hợp tác. Suy cho cùng, nhiệm vụ quan trọng nhất của chúng ta là thu được những khung hình theo ý muốn của đạo diễn. Vậy phải chăng điều đó có nghĩa là chúng ta – những người quay phim phải giữ im lặng và làm theo đúng như những gì đạo diễn yêu cầu? Tất nhiên là không.

Bạn nên hiểu rõ bộ phim để có thể đưa ra quan điểm và đóng góp ý kiến, nhưng hãy luôn nhớ lời của Roger Deakins: “Phim thuộc về đạo diễn, đừng bao giờ quên điều đó.”

10 – Hãy luôn hoà đồng và hiểu rõ những người xung quanh

Từ trái sang: Brad Pitt, Joel Coen, and Roger Deakins

Bạn có bao giờ nghe người nào đó hỏi: “Tất cả những gì bạn làm đều là vì người khác à?”. Đối với tôi thì câu trả lời là có.

Với vai trò là một Giám đốc hình ảnh cũng như một nhà làm phim, bạn sẽ không bao giờ trở nên giỏi hơn hay vĩ đại hơn nếu chỉ đơn độc một mình. Bạn phải luôn hoà đồng và kết nối với những người xung quanh. Điều này cũng sẽ giúp bạn làm phim tốt hơn. Bởi vì khi bạn có mối quan hệ tốt với mọi người, bạn có thể sử dụng những trải nghiệm đó và ứng dụng vào dự án của mình.

“Tất cả những gì tôi muốn là quan tâm hết những người xung quanh mình. Có khi tôi còn muốn làm phim tài liệu về họ nữa cơ, đôi lúc tôi muốn thử cho khán giả thấy cuộc sống của anh hàng xóm nhà tôi luôn ấy chứ. Bạn hiểu ý tôi chứ? Quan trọng là cách mà mỗi người trong chúng ta ứng xử ra sao thôi.”

Nguồn: Premiumbeat.com
Người dịch: Hà Đình Nhân