Triết lí của việc chu du: Sức sáng tạo được sinh ra khi ta di chuyển
“Vào vai một ai đó khi kể về câu chuyện của bản thân
là điều khá khôn ngoan, điều này cũng phù hợp
khi xét đến phương diện tâm lý.
Nhưng đó có phải là điều cần thiết không
khi mỗi người chúng ta cần có niềm tin vào chính mình?”
— Frederic Gros
Để đi từ Imlil (một ngôi làng nhỏ trên dãy Atlas, Ma-rốc, cao 1740 mét so với mực nước biển) đến nơi trú ẩn trên ngọn núi Toubkal (3207 mét) cần từ 4 đến 5 giờ leo núi. 3 tiếng đầu bạn sẽ cảm thấy thoải mái với con đường cắt ngang những nông trại, xen kẽ giữa đồng bằng khô cằn dưới chân đồi. 1 tiếng sau đó, ta sẽ bắt gặp vùng chân đồi gồ ghề hơn. Đây cũng là lúc ta cẩn thận len lỏi qua từng khoảnh sỏi đá để đi đúng hướng vì con đường không còn hiện ra quá rõ ràng nữa.
(Toubkal hoặc Tubkal là một đỉnh núi ở phía Tây Nam Morocco, nằm trong Vườn quốc gia Toubkal. Với độ cao 4.167 mét, đây là đỉnh cao nhất trong dãy núi Atlas, Morocco, Bắc Phi và thế giới Ả Rập. Tác giả đang đề cập về chuyến trekking chinh phục đỉnh Toubkal của mình – người dịch).
Mặt trời vùng Moroccan nhanh chóng làm con người kiệt sức. Cái nóng thiêu đốt gương mặt, cuộn quanh cổ ta như một con rắn. Mặt đất đầy đá lởm chởm, từ đó cuộn lên một đám mây và những chú chim bay chập choạng. Những vòm cây ở trang trại phía sau chúng tôi chết lặng tựa như không thể di chuyển thêm vì quá nóng.
Sau khi nghỉ xả hơi một chút, cả đoàn lại tiếp tục hành trình. Con đường bắt đầu dốc và ngoằn ngoèo hơn với những tảng đá to tướng. Phía trước là dãy núi High Atlas. Mỗi ngọn núi trông thật hùng vĩ và dữ tợn, treo trên ngọn là vòng tuyết trắng lấp lánh dưới ánh nắng ban ngày.
Từ giữa đoạn đường đến nơi trú ẩn, tuyết bao phủ xung quanh và tan dần tạo thành các con suối dưới chân thung lũng. Tôi đã quá kiệt sức, cơ thể đã thấm ướt dù đang mặc áo nhưng đầu óc vẫn còn tỉnh táo. Chúng tôi tiếp tục hành trình với cơ thể trơ trọi, đôi chân di chuyển trong vô thức. Sức nặng của hành lý mang đồ dùng trong 2 tuần làm đôi đầu gối nặng trĩu muốn gục xuống đường. Mặt trời vẫn chói chang trên đỉnh, thiêu đốt làn da đoàn lữ hành. Khoảng 3 giờ chiều, khi cả đội đều mệt lã người và bị cháy nắng, chúng tôi cũng đến được nơi trú ẩn. Thật tuyệt vời khi có thể dừng chân đôi chút và ngồi xuống nghỉ mệt.
Chúng tôi mất 10 ngày tiếp theo để leo lên đỉnh núi Atlas. Mỗi ngày, trừ 1 ngày để nghỉ, chúng tôi xuất phát từ sáng sớm đến giữa trưa lang thang qua những ngọn núi và thung lũng. Bất chợt, tôi nhận ra mình đã đến một nơi chẳng có gì để làm ngoài việc đi và đi.
Tôi chợt nhớ lại một quyển sách mình chỉ đọc được một nửa có tên ‘Philosophy of Walking‘ bởi Frederic Gros. Nó khuyến khích người đọc có nhiều cái nhìn khác nhau về đi bộ, một hành động cố hữu của con người cũng như thói quen khác nhau.
“Đi bộ không giống như di chuyển bằng xe cộ
hay phương tiện di chuyển nào khác,
tôi đang thực hiện động tác quen thuộc
bẩm sinh của con người.
Đó là lý do tại sao sự khiêm nhường
không phải là điều gì đó khiến ta bẽ mặt:
nó chỉ gạt bỏ đi những điều không thực tế
và thúc đẩy ta tìm đến thực tại.”
―Frederic Gros
Lời lẽ của Gros có phần thơ ca; ông rất hứng thú và say mê với những gì mà mình nghiên cứu nhưng chưa bao giờ tôi lại suy nghĩ quá nhiều và áp dụng lời khuyên của ông. Trong một phút bất chợt, quyển sách lại nảy ra trong đầu tôi ở nửa cuối đoạn đường, đây là lúc tôi hiểu ra sức mạnh từ câu nói của Gros.
Gros nhấn mạnh về dẫn chứng những người tiền sử xem du hành là triết lý cuộc sống, và những thứ như lý do tại sao Henry David Thoreau bước vào Walden Woods để tìm kiếm sự hoang dại, lý do vì sao Rimbaud lại vương vấn nỗi tức giận trong lòng trong khi Nerval lang thang tìm kiếm sự cứu cánh cho nỗi buồn của anh. Gros đã tìm ra cách thức mà Rousseau bước đi để suy nghĩ, Nietzsche làm thế để viết trong khi Kant bước đi để đánh lạc hướng chính mình khỏi những suy nghĩ thái quá và trở nên yếu đuối.
William Wordsworth đi được 32 km một ngày quanh khu vực Lake District và Scotland, miệng lẩm nhẩm vài câu thơ với ánh mắt nhìn quanh. Ông tin rằng sự sáng tạo được sinh ra lúc di chuyển, quá trình ấy cần có hoạt động từ cơ thể chứ không phải từ trí óc. Ông nhận thấy rằng lạc vào cõi hư vô và từ bỏ mọi thứ là tất cả, những vần thơ sẽ tự động tuôn trào trôi chảy hơn.
Frederic Gros viết về vẻ đẹp của sự thư thái và tồn tại mà không phải gò bó mình theo một khuôn khổ nào cả. Ông kể về câu chuyện của những cá nhân chu du khắp Châu Âu và đem lòng yêu mến sự tự do mặc cho những đớn đau và bệnh tật. Bản năng của tôi là muốn thả mình tự trôi đi ở một phương trời nào đó. Đó là bởi vì bạn không cần quan tâm mình là ai khi lạc lối, không cần những khuôn khổ khó chịu; chỉ có bạn với tầm mắt hướng về chân trời mới. Tôi đã học được cách tiếp nhận sự mới lạ dù cho nó không phải là những gì mình mong muốn.
Việc lạc lối thú vị hơn bạn tưởng. Những khối óc sáng tạo đều khá phức tạp. Chúng ta tìm tòi đọc các quyển tiểu thuyết, trải nghiệm và cảm hứng mà không cần lý do hay động lực gì cả. Chu du khắp nơi thể hiện sự đấu tranh nội tâm và đây cũng là lý do tại sao nó là chủ đề hấp dẫn cho giới sáng tạo.
Lạc lối khiến bạn thích nghi với môi trường tốt hơn, bạn sẽ nhạy cảm và kết nối tốt hơn với mọi thứ xung quanh. Sẽ không có quá khứ hay tương lai, bạn không cần bận tâm đến ngày mai; tất cả còn lại là vòng quay của thời gian. Bạn không phải gánh trên vai trách nhiệm hay định nghĩa chính mình, ngọn núi kia cũng không đoái hoài chú ý đến bạn. Trách nhiệm với xã hội bị gạt sang một bên và bạn sẽ không cần phải bị thôi thúc để trở thành một người nào khác, tìm kiếm bản thân ở đâu đó hoặc chứng minh năng lực của mình.
Nếu thật sự trân trọng tự do thì thường bạn sẽ không lên lịch cho chuyến đi của mình. Lịch trình sẽ cho phép bạn đến được đúng đích, nhưng sẽ thú vị hơn nếu để mọi thứ tự nhiên. Bạn sẽ thấy những gì qua đôi mắt mình và trở thành một đứa bé với góc nhìn vô cùng đơn giản.
Khi đã lạc lối rồi thì tức là bạn đã cho bản thân tự do. Bạn đã bước ra khỏi giới hạn của mình và đổi mới bản thân. Tựa như bạn không còn là chính mình khi đi khắp thế gian mà đó là một người nào đó trải nghiệm tất cả thông qua con mắt của bạn. Đó là bởi vì bạn sẽ chú ý được rằng mình dần mất đi bản thân, đặc biệt nếu đi du lịch 1 mình.
Điều quan trọng nhất trong quyển sách chính là bất kể đi bao xa thì chu du khắp nơi sẽ giúp bạn thoát ly ra khỏi khuôn khổ, trở nên cẩn thận và mạnh dạn hơn.
Việc cho phép bản thân vượt ra khỏi những mong đợi nghĩa là bạn đã có được tự do. Nói cách khác, khoảng cách là mối tương quan giữa nhiều thứ với nhau. Người theo đạo Hindu gọi đó là Akasha. Khoảng cách là linh hồn của vạn vật. Nó xác định mối quan hệ cũng như cách mà bạn cần có khoảng ngắt nghĩ để cất lên được giai điệu.
Khi cho phép bản thân có được khoảng không này, bạn sẽ có thể nhìn nhận được giá trị cần thiết và cố hữu của mình. Vì thế, khi du lịch khắp nơi thường xuyên, bạn sẽ dần nhận ra giá trị tiềm ẩn trong con người mình. Nếu ở nhà, bạn chỉ có thể nghe được giai điệu nhưng sẽ không nhận thức được nó vì bạn chỉ nghe mà không chú ý. Chu du khắp nơi cho phép bạn có cho riêng mình khoảng lặng để tìm kiếm sự kết nối ngang dọc trong cuộc đời.
Khi lạc lối, bạn sẽ không cần quan tâm mình là ai, và sẽ quan sát thiên nhiên bằng con mắt trần thực. Điều này kích thích giá trị trầm tĩnh để sáng tạo. Như Gros đã viết, đây là lý do những cá nhân với suy nghĩ lớn sẽ thích đi đây đó tự do hơn là một chuyến đi quá rập khuôn với đích đến được đặt sẵn. Họ muốn được trải mình với tất cả suy nghĩ và bộc bạch tất cả lòng mình với thiên nhiên tràn đầy vần thơ và sự thật.
Tôi đã thật sự cảm thấy tự do khi du lịch trong 10 ngày. Tôi trở về từ những ngọn núi với một tâm trí sáng sủa và trái tim rộng mở hơn. Tôi tận hưởng từng phút giây ở đó và mong được quay lại vào một ngày.
“Những thay đổi tích cực ông đã có được khi ở Sahara
mà trước đó ông chưa bao giờ trải qua đã làm ông
bỏ lại tất cả những điều tầm thường quen thuộc sau lưng,
đây cũng chính là suy nghĩ khiến ông luôn thấy vui vẻ.”
― Paul Bowles, The Sheltering Sky
Tác giả: Harry J. Stead
Người dịch: Đáo
Nguồn: Medium
Cùng tác giả
